Khi nói đến các bệnh gây ra do thuốc lá chúng ta thường chỉ nghĩ đến các bệnh có liên quan trực tiếp đến đường hô hấp như viêm họng, viêm phế quản mãn hay ung thư phổi. Nhưng trên thực tế, những chất độc từ khói thuốc lá đã thâm nhập khắp nơi trong cơ thể, gây ra bệnh lý gần như ở tất cả cơ quan trong cơ thể người.
Theo các nhà nghiên cứu,trong khói thuốc lá có khoảng 7.000 chất đã được định dạng, trong đó có 69 chất gây ung thư, có carbon monoxide làm thiếu oxy giao cho mô và có nicotin gây nghiện. Nicotin trong thuốc lá có đầy đủ tiêu chuẩn cùng một chất gây nghiện mạnh. Cũng như Heroine, cocaine và rượu, nicotine làm người là cứ phải tìm thuốc để hút. Hút thuốc lá là dạng nghiện phổ biến nhất hiện nay; Vậy thuốc lá gây bệnh như thế nào và gây nên những bệnh gì?
Thứ nhất là Bệnh phổi tắc nghẽn mạn (BPTNM)
– Bệnh xảy ra vì khói thuốc lá kích thích đường thở, làm đường thở bị viêm nhiễm và tăng phản ứng. Khi bị viêm, đường thở tiết nhiều đờm, các lông run dùng để chuyển chất bẩn ra khỏi phổi bị tê liệt, bị phá hủy, vì vậy người hút thuốc lá dễ bị cảm cúm, viêm họng, viêm phế quản và viêm phổi hơn người không hút.
– Tình trạng viêm kinh niên tại phổi làm cho các tế bào viêm kéo đến, tiết ra những chất phá hủy nhu mô phổi. Tất cả dẫn đến tình trạng nghẽn tắc đường thở do đờm bên trong đường thở, do viêm nhiễm của đường thở và thiếu nhu mô phổi bên ngoài để giúp căng đường thở. Tình trạng bệnh lý này gọi là bệnh phổi tắc nghẽn mãn, lúc đầu bệnh biểu hiện bằng những triệu chứng không đáng kể như ho, có đờm và chỉ khó thở khi làm việc nặng. Ngoài việc chức năng phổi kém hơn người không hút, chức năng phổi người hút thuốc còn suy giảm nhanh hơn từ 2 – 4 lần so với người bình thường. Càng về sau, người bệnh ngày càng khó thở. Lúc đầu chỉ khó thở khi làm việc nặng, sau tiến đến khó thở mỗi khi tắm rửa, thay quần áo, ăn uống hay ngay cả lúc không làm gì cả. Bệnh sẽ dẫn đến những cơn kịch phát cấp của bệnh phổi tắc nghẽn mãn, người bệnh phải nhập viện cấp cứu, phải thở oxy, nhiều trường hợp phải thở máy.
Bệnh kéo dài trong 20 năm, với những cơn kịch phát cấp. Bệnh nhân trở nên tàn phế, không lao động được, không tự phục vụ được. Cuộc sống không còn chất lượng và thường tử vong do suy hô hấp.
Thứ hai là các bệnh có liên quan đến ung thư:
Tình trạng nghẽn tắc đường thở, tê liệt hệ thống lông run đã làm cho 69 chất gây ung thư có sẵn trong thuốc lá càng dễ ứ đọng tại đường hô hấp. Các chất gây ung này sẽ biến đổi các tế bào phổi bình thường thành tế bào ung thư. Khói thuốc lá trực tiếp gây ung thư hầu họng, ung thư phổi và ung thư thực quản. Hiện nay, theo các ngiên cứu thì ung thư phổi là loại ung thư gây tử vong hàng đầu cho nam giới ở phía Bắc Việt Nam, và là hàng thứ hai ở Nam Việt Nam. Bên cạnh đó khói thuốc lá còn làm cho việc phát triển ung thư ở đường hô hấp như; bàng quang; thận;dạ dày và cổ tử cung…
Những người hút thuốc trước 15 tuổi sẽ có nguy cơ bị ung thư gấp 4 lần người hút thuốc sau 25 tuổi. Người đã bị BPTNM mà vẫn hút thuốc lá thì nguy cơ bị ung thư phổi tăng từ 3 – 7 lần so với người bình thường.
Thứ ba là một số các bệnh rất nguy hiểm.
Trong khói thuốc lá còn chứa những chất rất độc như carbon monoxide (CO), chất gây nên tình trạng thiếu oxy của nhu mô phổi…Các chất này cùng với carbon monoxide làm lớp tế bào lót bên trong mạch máu dễ bị tổn thương, làm mạch máu bị co thắt khiến cho máu dễ đông hơn. Toàn bộ những rối loạn này gây nên tình trạng xơ vữa mạch máu, làm cho các mạch máu bị tắc nghẽn gây ra cơn đau tim, nhồi máu cơ tim, dễ dẫn đến chết đột ngột (đột tử). Ở người hút thuốc hiện tượng đột tử do bệnh lý mạch vành tăng từ 2 cho đến 4 lần so với người không hút thuốc.
Những người hút thuốc lá lâu dài sẽ làm cho các mạch máu bị tổn thương vĩnh viễn. Xơ vữa động mạch còn gây tai biến mạch máu não( TBMM) làm cho bệnh nhân tử vong hay phải nằm liệt giường, hoặc bị liệt nửa người. Nguy cơ bị TBMM não ở người hút thuốc cao gấp 4 lần so với người không hút thuốc. Xơ vữa động mạch, co thắt mạch máu do khói thuốc lá còn dẫn đến bệnh viêm tắc mạch máu ngoại biên làm bệnh nhân rất đau đớn và bị hoại tử các chi.
Như vậy, 4 loại bệnh gây tử vong hàng đầu trên thế giới đều do hút thuốc gây nêm là: Cơn đau tim; Tai biến mạch máu não: Ung thư phổi, và Bệnh phổi tắc nghẽn mãn. Tuy thuốc lá gây ra nhiều bệnh như thế, nhưng tất cả các bệnh trên đều có thể phòng ngừa được bằng cách cai thuốc lá.
Bằng quyết tâm của chính mình chúng ta hoàn toàn có thể thành công trong việc cai thuốc lá, không nên giữ một thói quen vừa tốn tiền, vừa có hại cho sức khỏe của bản thân và những người quanh mình như việc hút thuốc lá.