Xương khớp, tim mạch, hội chứng tiền mãn kinh… tuy không phải bệnh hiểm nghèo nhưng lại khiến phụ nữ trung niên khó chịu, gây rắc rối trong cuộc sống.
Những căn bệnh hay gặp ở phụ nữ tuổi trung niên gồm:
1. Bệnh xương khớp
Đối với phụ nữ trung niên, một trong những phiền toái về sức khỏe đối với họ là sự rệu rạo các khớp. Ở lứa tuổi này nhất là giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh, sự suy giảm của các hormone nữ là nguyên nhân quan trọng khiến cho họ dễ bị loãng xương và thoái hóa khớp.
Khi bị loãng xương rất dễ dẫn đến nguy cơ gãy xương hông, xương đùi, cổ xương đùi, xương cẳng chân bị đau lưng và còng lưng do cột sống bị sụp.
Loãng xương còn làm mất khả năng vận động tự nhiên của cơ thể, từ đó gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày. Phụ nữ mắc các bệnh như thoái hóa khớp, loãng xương, đau khớp gối; những người, ít vận động, gặp chấn thương, bê vác đồ vật nặng, béo phì,ít vận động… cũng mắc các bệnh về xương khớp nhiều hơn.
Việc khám sức khỏe định kỳ là hết sức cần thiết với phụ nữ trung niên.
Để phòng ngừa thoái hóa khớp và các bệnh đau nhức xương khớp cần;
- Bổ sung đủ các dưỡng chất, vitamin A, C, E, thực phẩm giàu axit béo Omega-3…;
- Hạn chế ăn các chất béo, hải sản hay các sản phẩm lên men, chế biến sẵn;
- Duy trì hoạt động thể chất để cho các khớp được vận động kích thích;
- Tuân theo một chương trình tập thể dục với các bài tập vừa phải. Nên khởi động trước khi tập thể dục.
- Việc khám sức khỏe định kỳ là hết sức cần thiết với phụ nữ trung niên. Để sống khỏe mạnh ở tuổi mãn kinh, cần giữ cân nặng bình thường, ổn định huyết áp, giảm mỡ máu.
2. Hội chứng tiền mãn kinh
Người phụ nữ trong thời kỳ phát triển, cơ thể liên tục tiết ra estrogen – nội tiết tố nữ – để tạo ra các đặc tính của phái nữ. Sang tuổi mãn kinh, buồng trứng trong cơ thể phụ nữ không phát triển, nội tiết tố không tiết ra nữa, bắt đầu thiếu hụt estrogen. Vùng khung chậu bị ảnh hưởng, rất dễ sinh ra các bệnh viêm âm đạo, ngứa âm hộ, rong kinh, âm đạo khô, giao hợp khó khăn… có thể dẫn đến bệnh sa sinh dục, sa bàng quang, són tiểu.
Thiếu estrogen cũng ảnh hưởng tới tâm thần kinh, tuyến nội tiết, hệ vận mạch, gây ra nhức đầu, mất ngủ, giảm trí nhớ, bị bốc hỏa từng cơn, chóng mặt, hồi hộp không lý do, đau nhiều nơi trên cơ thể, dễ cáu gắt, sinh ra những lo âu, dễ buồn tủi…
Hạn chế các cơn bốc hỏa bằng việc thử hít thở chậm sâu, hít vào bằng mũi, thở ra bằng miệng; Thở chỉ 5-7 lần mỗi phút, chậm hơn rất nhiều so với thông thường; Tránh những thứ dễ khởi phát cơn bốc hỏa như: đồ ăn cay, rượu, café, bị căng thẳng, ở nơi nóng, hút thuốc lá;
Thể dục thường xuyên nhưng không quá gần giờ đi ngủ như: Thiền, yoga, khí công, thái cực quyền, châm cứu, hoặc massage cũng sẽ giúp giảm bốc hỏa; Giảm cân nếu bạn bị thừa cân, béo phì; Có thể uống estrogen thay thế nội tiết buồng trứng khi mãn kinh để điều hòa cơ thể, song phải có sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
3. Ung thư vú
Đây là căn bệnh âm thầm mà rất nguy hiểm ở phụ nữ trung niên. Gia đình có người từng bị ung thư vú, nguy cơ tăng gấp 3-5 lần; nếu béo phì nguy cơ gấp 3 lần; không cho con bú sữa mẹ hoặc không sinh con, hoặc có con đầu lòng quá muộn; dậy thì sớm và mãn kinh muộn cũng có nguy cơ cao.
Để phòng bệnh này, ngoài thực hiện lối sống lành mạnh; hạn chế thực phẩm chế biến quá kỹ, thực phẩm chứa nhiều đường, chất béo; không nên uống rượu, đồ uống kích thích, không hút thuốc lá; tăng cường luyện tập… chị em nên tự khám mỗi tháng xem có gì bất thường ở ngực, nhũ hoa… đồng thời cần được khám định kỳ ở các cơ sở y tế chuyên khoa mỗi năm một lần.
Khi nhận thấy các triệu chứng như: sự thay đối kích thước và hình dạng của vú, xuất hiện những khối u hay sưng tấy ở nách, chảy máu ở núm vú hay đau ngực… thì có thể là dấu hiệu ung thư vú, hãy nhanh chóng đến các cơ sở khám bệnh chuyên khoa để kiểm tra và điều trị khi khối u khi còn nhỏ.
4. Bệnh tim mạch
Khi đến tuổi tiền mãn kinh, lượng hormone sinh dục bị giảm đáng kể và bắt đầu giai đoạn bùng nổ các bệnh tim mạch (huyết áp cao, bệnh mạch vành…). Hệ thống tim mạch ở phụ nữ cũng dễ bị tổn thương hơn khi có tác động của các tác nhân độc hại, ví dụ thuốc lá, rượu bia…
Bệnh huyết áp cao, xơ vữa động mạch, bệnh mạch vành ở phụ nữ diễn biến phức tạp hơn, hiệu quả chữa trị kém hơn nên vấn đề phòng bệnh, phát hiện và chữa trị kịp thời các bệnh này là quan trọng hàng đầu.
Hệ thống tim mạch ở phụ nữ cũng dễ bị tổn thương hơn khi có tác động của các tác nhân độc hại, ví dụ thuốc lá, rượu bia…
Trong giai đoạn tiền mãn kinh tăng cường hoạt động của hệ thần kinh giao cảm được biểu hiện ra ngoài bằng các triệu chứng như: các cơn bốc hoả, ra mồ hôi, có thể kèm rét run, rối loạn giấc ngủ, dễ thay đổi tâm trạng (dễ cáu bực, cáu bực vô cớ…), và thường xuất hiện đánh trống ngực. Chính vì vậy ở giai đoạn này nhiều phụ nữ cảm giác huyết áp tăng cao, mà trước đó huyết áp bình thường hay thậm chí còn thấp.
Hormone của hệ thần kinh giao cảm (adrenalin) gây co mạch, đặc biệt là các mạch máu nhỏ. Điều đó làm cho sự cung cấp máu đến các cơ quan và các tổ chức mô trở nên khó khăn, dòng máu lưu thông trong lòng mạch dưới áp lực lớn gây tăng huyết áp.
Quá trình này diễn ra trong thời gian dài sẽ kéo theo các cơ chế khác làm trầm trọng thêm tình trạng tăng huyết áp – tăng huyết áp do thận, xuất hiện tình trạng giữ nước, mạch nhanh… Muộn hơn sẽ xuất hiện các biến chứng tim mạch, rối loạn chuyển hoá và rối loạn insulin dẫn đến xuất hiện tiểu đường type 2.
Biện pháp phòng ngừa bệnh tim mạch ở phụ nữ là giảm cân nếu bị thừa cân, luôn duy trì cân nặng ở mức hợp lý; không nên uống rượu bia, hút thuốc lá; tăng cường rèn luyện thể dục thể thao; chế độ ăn uống phải hợp lý, không ăn thịt mỡ, da động vật.
Hạn chế các đồ ăn có chứa nhiều cholesterol như trứng gia cầm, tim, gan động vật, bơ, kem, sôcôla; tăng số ngày ăn cá, đậu trong tuần, dùng dầu thực vật để chế biến thức ăn…; luôn kiểm soát hàm lượng cholesterol, glucoza máu và các chỉ số huyết áp ở mức độ cho phép; giảm căng thẳng thần kinh…
Thanh Huyền (tổng hợp)