Do đặc điểm khí hậu thời tiết nước ta, cứ đến mùa hè, nhiều bệnh dịch lại phát triển ảnh hưởng đến sức khỏe như: bệnh tiêu chảy cấp, thủy đậu, tay chân miệng, quai bị, sốt xuất huyết, viêm não Nhật Bản,… Đặc biệt, hiện tại cả nước đang chung tay phòng chống dịch, bệnh Covid-19, người dân cần quan tâm và chủ động phòng tránh những căn bệnh nguy hiểm này.
Lời khuyến cáo cho người dân để phòng chống bệnh, dịch trong thời gian này: Thường xuyên đeo khẩu trang đúng cách, sử dụng sát khuẩn nhanh tay thường xuyên, giữ khoảng cách khi tiếp xúc, hạn chế đi ra ngoài khi không thật cần thiết; mọi người dân cần tăng cường sức khoẻ và khả năng phòng bệnh bằng cách ăn uống đủ chất, ăn nhiều rau xanh, hoa quả, thức ăn có nhiều vitamin; có chế độ làm việc, sinh hoạt, luyện tập thể thao và nghỉ ngơi hợp lý. Khi có người bị bệnh hoặc nghi ngờ các bệnh trên cần phải đến các cơ sở y tế để được khám, điều trị và xử lý kịp thời, không để bệnh lây lan ra người thân và cộng đồng.
1. Bệnh Covid -19: Là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút SARS-Cov-2 hay còn gọi là vi rút Corona mới và là một chủng trước đây chưa được xác định ở người. Bệnh mới được ghi nhận đầu tiên tại Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc; tại Việt Nam, Thủ tướng Chính Phủ công bố dịch trên toàn quốc từ ngày 23/01/2020. Bệnh có biểu hiện từ nhẹ đến nặng; biểu hiện nhẹ như các triệu chứng của hội chứng cúm bao gồm: sổ mũi, đau họng, ho và sốt; biểu hiện nặng ở một số người và có thể dẫn đến viêm phổi và khó thở. Hiếm gặp hơn, bệnh có thể gây tử vong. Người già và những người mắc bệnh mạn tính (đái tháo đường, bệnh tim,) dễ bị bệnh nặng hơn.
Để phòng bệnh Covid-19, cần:
Rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước sạch trong ít nhất 30 giây. Trong trường hợp không có xà phòng và nước sạch thì dùng các sản phẩm dung dịch sát khuẩn tay nhanh. Súc miệng họng bằng nước muối hoặc nước xúc miệng, tránh đưa tay lên mắt, mũi, miệng để phòng lây nhiễm. Cần che miệng và mũi khi ho hắt hơi tốt nhất bằng khăn vải hoặc khăn tay hoặc ống tay áo; không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng. Chỉ sử dụng các sản phẩm đã được nấu chín.
Không đi du lịch hoặc làm việc tại các vùng có dịch; trong trường hợp bắt buộc phải đi thì phải sử dụng các biện pháp bảo vệ cá nhân. Tăng cường sức khỏe bằng ăn uống nghỉ ngơi, sinh hoạt hợp lý, luyện tập thể thao. Tăng cường thông khí khu vực nhà ở bằng cách mở các cửa ra vào, cửa sổ. Hạn chế sử dụng điều hòa. Thường xuyên lau nền nhà, tay nắm cửa và bề mặt các đồ vật trong nhà bằng các chất tẩy khử khuẩn thông thường.
Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với người bị bệnh đường hô hấp cấp tính (sốt, ho, khó thở); khi cần thiết phải đeo khẩu trang y tế đúng cách và giữ khoảng cách khi tiếp xúc. Người có các triệu chứng: sốt, ho, khó thở không nên đi du lịch hoặc đến nơi tập trung đông người đồng thời thông báo ngay cho cơ quan y tế khi có các triệu chứng kể trên.
2. Tiêu chảy cấp: có thể là tiêu chảy thường hoặc tiêu chảy cấp nguy hiểm do phẩy khuẩn tả, thương hàn,..
Tiêu chảy thường do nhiễm vi rút, hoặc các loại vi khuẩn thông thường, bệnh thường nhẹ hơn và ít gây thành dịch lớn so với tiêu chảy do phẩy khuẩn tả. Bệnh Tả là bệnh tối nguy hiểm có thể gây tử vong cao. Mùa hè ở nước ta có khí hậu nóng ẩm nên các loại vi khuẩn dễ phát triển trong thực phẩm, thức ăn, làm cho thức ăn nhanh bị hỏng, bị ôi thiu là nguyên nhân gây nên nhiều trường hợp bị tiêu chảy. Mặt khác, sau những ngày mưa bão, lũ lụt thì các vi khuẩn càng có điều kiện sinh sôi, phát tán trong môi trường đất, nước, thực phẩm làm cho số người mắc tiêu chảy càng tăng cao.
Để phòng bệnh, cần tăng cường vệ sinh cá nhân, bảo vệ nguồn nước và dùng nước sạch đặc biệt là trong mùa mưa bão. Sát khuẩn nước bằng Cloramin B, không đổ chất thải, nước giặt, rửa xuống giếng, ao, hô, sông suối. Bảo đảm vệ sinh thực phẩm như: ăn chín, uống chín, không ăn rau sống, không ăn các thức ăn dễ bị nhiễm khuẩn như ăm tôm sống, hải sản tươi sống, gỏi cá, tiết canh, nem chua. Bên cạnh đó, tránh tập trung ăn uống đông người trong các dịp ma chay, cưới xin, cúng giỗ,.. hạn chế tiếp xúc với người bệnh.
3. Bệnh Tay chân miệng: là một bệnh nhiễm vi rút cấp tính do vi rút Coxsackie A và virusEnterovirus 71 (EV-71) gây ra. Bệnh lây chủ yếu theo đường tiêu hóa thường gặp trẻ nhỏ và dễ phát triển thành dịch lớn. Dấu hiệu đặc trưng của bệnh là sốt, đau họng, tổn thương niêm mạc miệng và da chủ yếu ở dạng phỏng nước thường thấy ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, gối, mông.
Để phòng bệnh (bệnh chưa có vắc xin dự phòng) cần: Thường xuyên rửa tay cho trẻ và cho người chăm sóc trẻ bằng nước sạch với xà phòng, nhất là trước khi chế biến thức ăn, trước khi cho trẻ ăn, sau khi đi vệ sinh và sau khu vệ sinh cho trẻ. Hàng ngày làm sạch sản nhà và đồ chơi của trẻ bằng xà phòng hoặc các chất sát khuẩn thông thường với nước sạch. Thu gom và xử lý phân, chất thải của trẻ đúng cách. Vệ sinh an toàn thực phẩm cho trẻ ăn chín, uống chín. Dùng riêng thìa, bát, cốc uống nước cho trẻ.
4. Bệnh sốt xuất huyết là bệnh nhiễm vi rút sốt xuất huyết Dengue cấp tính do muỗi vằn truyền (Muỗi Aedes). Muỗi vằn thường đẻ trứng và nở thành bọ gậy ở các dụng cụ chứa nước xung quanh nhà, nơi chứa nước tự nhiên như hốc cây, kẽ lá, gốc tre nứa, các vật dụng chứa nước sinh hoạt để lâu ngày như chum vại, bể nước mưa, lọ hoa hoặc các đồ phế thải chứa nước như lốp xe, chai lọ vỡ, vỏ đồ hộp, gáo dừa. Bệnh sốt xuất huyết có thể gây tử vong và gây thành dịch lớn, hiện chưa có vắc xin phòng bệnh.
Để phòng bệnh sốt xuất huyết, cần loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, diệt bọ gậy bằng cách thường xuyên thu gom, tiêu huỷ các đồ phế thải chứa nước như: lốp xe, chai lọ vỡ, vỏ đồ hộp, gáo dừa. Thường xuyên thau rửa chum vại, bể nước mưa, lọ hoa, úp ngược vận vật dụng chứa nước không dùng đến như xô, chậu, chén bát,.. Tổ chức phun hoá chất diệt muỗi quy mô cộng đồng, hoặc phun diệt muỗi trong nhà bằng các bình xịt muỗi cầm tay.
5. Bệnh viêm não Nhật Bản: là bệnh do một loại vi rút có tên viêm não Nhật Bản gây nên. Trung gian truyền bệnh là muỗi Culex, một loại muỗi thường sống ở các vùng có nhiều ao tù và đồng ruộng lúa nước. Ổ chứa vi rút viêm não Nhật Bản thường là lợn, dơi, chim hoang dã. Bệnh viêm não Nhật Bản thường có tỷ lệ mắc cao vào mùa hè, có thể gây tử vong hoặc để lại di chứng suốt đời và có thể gây thành dịch lớn.
Bệnh viêm não Nhật Bản có thể phòng bệnh bằng cách: tiêm vắc xin phòng bệnh, thường chỉ tiêm cho trẻ em, mỗi trẻ cần tiêm đủ 3 mũi theo hướng dẫn của cán bộ y tế. Ngoài ra, cần thực hiện các biện pháp chống muỗi đốt và loại bỏ nơi sinh ản của muỗi, như: thả cá tại các ao hồ, ruộng lúa nước để diệt bọ gậy, làm chuồng gia súc xa nhà.
6. Bệnh Thủy đậu: Thủy đậu là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Varicella zoster gây ra và thường bùng phát thành dịch. Bệnh rất dễ lây truyền, chủ yếu lây qua đường tiếp xúc và thường xảy ra ở trẻ em. Ở Việt Nam bệnh thường xảy ra từ tháng 3 đến tháng 9 hàng năm. Bệnh có biểu hiện: sốt, có nổi các nốt phỏng trên mặt da, dải rác toàn thân nhất là ở da đầu, mặt, ngực lưng và bụng. Trường hợp nặng có thể kèm theo nốt phỏng và xuất huyết. Có biểu hiện kém ăn đối với trẻ nhỏ. Mặc dù đây là bệnh truyền nhiễm lành tính nhưng dễ có các biến chứng: Nhiễm khuẩn mụn phỏng nước gây nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm não,..
Để phòng bệnh thủy đậu, trẻ và người dân cần được đến các cơ sở y tế để tiêm chủng phòng bệnh. Bên cạnh đó, cần vệ sinh môi trường sạch sẽ, tránh ẩm thấp, quần áo mặc phải được khô giáo, thường xuyên vệ sinh cá nhân, vệ sinh răng miệng, tai mũi họng và nâng cao thể trạng.
ThS, BS Trần Đắc Tiến
Khoa Phòng, chống BTN – Trung tâm Kiểm soát bệnh tật