Bắt Giám đốc CDC Cà Mau và 2 cán bộ liên quan đến Công ty Việt Á
Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Cà Mau tiến hành bắt tạm giam Giám đốc CDC Cà Mau và 2 cán bộ ngành y tế liên quan đến Công ty Việt Á.
Ngày 31.7, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Cà Mau thi hành quyết định khởi tố bị can, bắt tạm giam, khám xét chỗ ở và nơi làm việc đối với Giám đốc Trung tâm kiểm soát bệnh tật (CDC) Cà Mau và 2 cán bộ ngành y tế liên quan đến Công ty CP Công nghệ Việt Á (Công ty Việt Á), để điều tra về hành vi vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng.
Cụ thể, 3 bị can bị bắt giam là: Đặng Hải Đăng (56 tuổi), Giám đốc CDC Cà Mau; Hồ Quang Nhu, Phó trưởng phòng Kế hoạch – Nghiệp vụ CDC Cà Mau và Lê Ngọc Định, Trưởng phòng Kế hoạch – Tài chính, Sở Y tế Cà Mau.
3 bị can này bị bắt tạm giam để điều tra liên quan vụ án vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng, xảy ra tại Sở Y tế và CDC Cà Mau mà Cơ quan CSĐT đã khởi tố vào ngày 18.4 (quy định tại Điều 222, bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).
Đây cũng là 3 cá nhân vào đầu năm 2022 đã nộp lại cho cơ quan chức năng số tiền đã nhận của Công ty Việt Á.
Theo kết quả điều tra, từ tháng 1.2020 đến tháng 10.2021, Sở Y tế, CDC Cà Mau và Bệnh viện đa khoa tỉnh Cà Mau thực hiện 11 gói thầu mua kist xét nghiệm Covid-19, máy tách chiết DNA/RNA tự động, hóa chất, sinh phẩm và thiết bị phục vụ công tác phòng chống dịch Covid-19 của Công ty Việt Á, với số tiền 49,47 tỉ đồng.
Căn cứ kết quả điều tra xác định, Sở Y tế mua kist xét nghiệm Covid-19 của Công ty Việt Á cao hơn so với chi phí sản xuất (đã bao gồm 5% lợi nhuận và chi phí khác), dẫn đến thiệt hại khoảng 9,156 tỉ đồng; còn lại gói thầu 40.000 kist chưa thanh quyết toán.
CDC Cà Mau mua kist xét nghiệm Covid- 19 của Công ty Việt Á cao hơn so với giá của chi phí sản xuất (đã bao gồm 5% lợi nhuận và chi phí khác), dẫn đến thiệt hại hơn 3 tỉ đồng.
Quá trình thực hiện hồ sơ đấu thầu mua kist xét nghiệm Covid-19 của Công ty Việt Á, các ông Định, Đăng và Nhu thực hiện không đúng quy định về đấu thầu “không bảo đảm công bằng, minh bạch”, vi phạm các hành vi bị cấm trong đấu thầu quy định tại khoản 6 Điều 89 luật Đấu thầu; gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước khoảng 12,247 tỉ đồng.
Trong quá trình điều tra, Công an Cà Mau đã phát hiện nhiều gói thầu vật tư y tế khác mà ngành y tế tỉnh Cà Mau đã “mượn” xài trước, nhưng chưa thanh toán cho doanh nghiệp với số tiền rất lớn.
Hiện vụ việc vi phạm về đấu thầu liên quan đến Công ty Việt Á đang được Công an tỉnh Cà Mau tiếp tục điều tra làm rõ. (Thanh niên, trang 4; Tuổi trẻ, trang 1; Sài Gòn giải phóng, trang 7).
SARS-CoV-2 liên tục biến đổi, gây tái nhiễm
Ngày 31.7, theo Bộ Y tế, SARS-CoV-2 liên tục biến đổi và đã ghi nhận các biến thể mới như Alpha, Delta, Omicron, XE (một biến thể tái tổ hợp giữa biến thể phụ BA.1 và BA.2 của Omicron).
Trong các biến thể cũng liên tục xuất hiện các biến thể phụ, ví dụ biến thể Omicron đã ghi nhận các biến thể phụ BA.1, BA.2, BA.3, BA.4, BA.5 và các biến thể này có thể né được miễn dịch, gây tái nhiễm. Bộ Y tế cho biết tình hình dịch Covid-19 tiếp tục diễn biến phức tạp tại nhiều quốc gia châu Âu liên quan đến biến thể phụ A.4 và BA.5 của biến thể Omicron. Tại VN dịch Covid-19 cơ bản được kiểm soát trên toàn quốc, tuy nhiên đã ghi nhận sự xuất hiện của cả 2 biến thể phụ BA.4 và BA.5 trong cộng đồng. Đây là biến thể có khả năng lây nhanh hơn 12%; dự báo số ca Covid-19 có thể gia tăng do các biến thể này.
Hầu hết các nước trên thế giới đều trong trạng thái số ca mắc và tử vong chưa ổn định, xu hướng tăng – giảm thất thường khi xuất hiện các biến thể mới của SARS-CoV-2 (như Nam Phi, Mỹ sau 2 tháng dịch Covid-19 có xu hướng giảm đã tăng trở lại từ đầu tháng 5.2022 do sự lưu hành của các biến thể BA.4, BA.5). SARS-CoV-2 có thể tiếp tục xuất hiện những biến thể mới, đồng thời miễn dịch có được (do vắc xin và sau khi mắc bệnh) chưa có tính ổn định lâu dài và giảm dần theo thời gian. Do đó, sau khoảng thời gian đủ dài, dịch có thể bùng phát trở lại bất kỳ lúc nào. Cần thêm thời gian để theo dõi, đánh giá tính ổn định cũng như sự thay đổi của tác nhân gây bệnh.
Biến thể mới có thể khiến nhiều người tái nhiễm Covid-19
Thống kê của Bộ Y tế cho thấy số ca mắc Covid-19 mới ghi nhận trong ngày đã tăng cao trở lại, với 1.000 – 1.800 ca liên tục từ 2 tuần nay, trong khi nhiều ngày trước đó số ca mắc trung bình 500 – 900 ca/ngày.
Tại miền Bắc, trong các tháng 1 – 6 có 69 – 100% ca mắc qua giám sát xét nghiệm được xác định do Omicron biến thể BA.1, BA.2; 3 ca nhiễm BA.5 đầu tiên ghi nhận trong tháng 6. Trong tháng 7, số ca mắc do Omicron vẫn chiếm 100%, nhưng đã ghi nhận thêm 6 ca nhiễm biến thể BA.5.
Theo chuyên gia dịch tễ, VN đã ghi nhận các ca mắc Covid-19 nhiễm biến thể phụ BA.4, BA.5 của chủng Omicron trong cộng đồng. Đây đều là những biến thể lây lan nhanh và có khả năng “né” miễn dịch. Nghĩa là những người đã mắc biến thể phụ BA.1, BA.2 vẫn có thể mắc lại BA.4, BA.5.
Đáng lưu ý, xét nghiệm giám sát mới nhất tại phía nam cho thấy trong số hơn 30 mẫu được giải trình tự gien thì biến thể phụ BA.4, BA.5 chiếm ưu thế; đồng thời phát hiện thêm biến thể phụ BA.2.12.1.
Tại hội nghị trực tuyến tăng cường công tác phòng chống dịch bệnh, công tác tiêm chủng và an toàn tiêm chủng do Bộ Y tế tổ chức hôm 21.7, đại diện Viện Pasteur TP.HCM cho hay trong số hơn 30 mẫu được giải trình tự gien đã ghi nhận biến thể phụ BA.2, BA.4, BA.5, đồng thời phát hiện thêm cả biến thể phụ BA.2.12.1. Biến thể BA.2.12.1 cũng có khả năng lẩn tránh miễn dịch nhưng thấp hơn BA.4, BA.5. Việc tăng tỷ lệ nhiễm BA.4 và BA.5 thường đi kèm với tăng số ca mắc mới. BA.4 và BA.5 có khả năng lẩn tránh miễn dịch tốt hơn so với biến thể gốc của Omicron. BA.4 và BA.5 có khả năng kháng với kháng thể vắc xin cao gấp 3 – 4 lần so với các biến thể cũ của Omicron. BA.2.12.1 tăng 1,8 lần khả năng kháng với kháng thể tạo ra từ vắc xin so với BA.2. Ở một số quốc gia, sự gia tăng ca bệnh cũng dẫn đến sự gia tăng số ca nhập viện, nhập ICU (hồi sức cấp cứu) và tử vong.
“VN sẽ tiếp tục ghi nhận các biến thể mới BA.4 và BA.5 và dịch bệnh vẫn có nguy cơ gia tăng bùng phát trở lại nếu không quyết liệt phòng chống dịch”, một chuyên gia dịch tễ nhận định.
Trong khi đó, GS-TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), cho biết biến thể phụ BA.5 của Omicron đã xâm nhập VN, có thể lấn át biến thể phụ cũ BA.2 đang chiếm ưu thế ở nước ta.
Theo ông Lân, mặc dù số mắc và tử vong do Covid-19 trên toàn cầu có xu hướng giảm, tuy nhiên ở một số khu vực dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp, xuất hiện các biến thể mới. Bên cạnh đó, trước đây lưu hành chủ yếu 2 biến thể phụ của Omicron là BA.1, BA.2 thì đến nay một số nước ở khu vực châu Âu và Mỹ đã xuất hiện biến thể phụ BA.4, BA.5 và bắt đầu có sự gia tăng về số ca mắc.
Ông Lân cho hay hiện nay thế giới vẫn tiếp tục đánh giá về tính lây lan của 2 biến thể phụ mới BA.4, BA.5. Tuy nhiên, một số đánh giá nhỏ lẻ ban đầu cho thấy các biến thể phụ này lây lan nhanh hơn biến thể BA.1 và BA.2. Về khả năng gây bệnh nặng, hiện chưa có bằng chứng cụ thể. Tuy nhiên, khi gia tăng các ca mắc mới thì cũng dễ dẫn đến gia tăng các ca phải nhập viện.
Tiêm vắc xin là chiến lược
“Trung tâm Kiểm soát phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh châu Âu nhận định biến thể phụ BA.4 và BA.5 của Omicron đã ghi nhận tại nhiều nước châu Âu và gia tăng tại một số nước trong những tuần gần đây, đồng thời khuyến cáo các quốc gia cần duy trì biện pháp ứng phó như tiêm vắc xin tăng cường, mũi nhắc lại cho những nhóm có nguy cơ mắc bệnh, tăng cường hệ thống giám sát trọng điểm”, ông Lân cho biết.
Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương, tiêm vắc xin là một trong những biện pháp hiệu quả nhất, có ý nghĩa chiến lược trong phòng chống dịch bệnh. Tuy nhiên, nhiều tỉnh, thành tiêm mũi 3, mũi 4 còn thấp, trong khi đây là các mũi tiêm giúp tăng cường miễn dịch, ngăn ngừa nhiễm các biến thể Omicron, giảm nguy cơ tăng nặng phải nhập viện khi mắc Covid-19. Các địa phương cần tiếp tục tăng tốc tiêm vắc xin, bao gồm các mũi 3, mũi 4 theo hướng dẫn của Bộ Y tế.
Bộ Y tế dự báo số ca mắc Covid-19 thời gian tới có thể tiếp tục tăng và nguy cơ bùng phát trên diện rộng nếu không quyết liệt triển khai hiệu quả các biện pháp phòng chống dịch bệnh. (Thanh niên, trang 5).
Bộ Y tế: Thuốc Tamiflu chỉ sử dụng cho bệnh nhân nhiễm cúm có biến chứng hoặc yếu tố nguy cơ
Cục Quản lý Khám chữa bệnh – Bộ Y tế nhấn mạnh, nếu tự ý sử dụng thuốc Tamiflu điều trị cúm có thể làm tăng nguy cơ đề kháng thuốc dẫn đến những tác dụng không mong muốn.
Cục Quản lý Khám chữa bệnh – Bộ Y tế vừa có văn bản khẩn gửi Sở Y tế các tỉnh, thành phố, các đơn vị y tế trong ngành về việc tăng cường giám sát kê đơn, sử dụng thuốc kháng virus trong điều trị cúm.
Theo phản ánh trên một số phương tiện thông tin truyền thông về việc người dân tự tìm mua thuốc Tamiflu chứa hoạt chất oseltamivir để điều trị cúm.
Về việc này, Cục Quản lý Khám chữa bệnh thông tin: Tamiflu là loại thuốc được chỉ định trong trường hợp người bệnh nhiễm cúm (nghi ngờ hoặc xác định) có biến chứng hoặc có yếu tố nguy cơ; không được tự ý sử dụng khi không có chỉ định của bác sĩ do làm tăng nguy cơ đề kháng thuốc.
“Đây là loại thuốc được chỉ định trong trường hợp người bệnh nhiễm cúm (nghi ngờ hoặc xác định) có biến chứng hoặc có yếu tố nguy cơ, không được tự ý sử dụng khi không có chỉ định của bác sĩ do làm tăng nguy cơ đề kháng thuốc dẫn đến những tác dụng không mong muốn và tổn thất về kinh tế”- Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh Nguyễn Trọng Khoa nêu rõ.
Do đó, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh đề nghị các đơn vị tăng cường công tác truyền thông về phòng, chống bệnh cúm để người dân hiểu và không tự ý mua thuốc kháng virus để điều trị cúm.
Bộ Y tế cũng yêu cầu các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh thực hiện điều trị cúm theo các Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị cúm; chú trọng công tác kê đơn an toàn, hợp lý và hiệu quả, đặc biệt với thuốc kháng virus để điều trị cúm. (An ninh Thủ đô, trang 2; Sài Gòn giải phóng, trang 1; Lao động, trang 1).
Khởi tố 3 nhân viên của CDC Nam Định trong vụ ‘bắt tay’ Công ty Việt Á
Ba nhân viên của CDC Nam Định đã bị Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nam Định ra quyết định khởi tố bị can, thi hành Lệnh khám xét nơi ở, nơi làm việc, về tội danh “Tham ô tài sản”.
Điều tra mở rộng vụ án xảy ra tại Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Nam Định (CDC Nam Định), ngày 30-7, Công an tỉnh Nam Định cho biết, CQĐT đã khởi tố bị can, khám xét và áp dụng biện pháp “Cấm đi khỏi nơi cư trú” đối với 3 nhân viên Khoa xét nghiệm thuộc CDC Nam Định về tội “Tham ô tài sản”.
Gồm: Nguyễn Thị Phương Thảo, SN 1987, kỹ thuật viên xét nghiệm CDC Nam Định; Lâm Thị Hà, SN 1989 và Vũ Thị Yến, SN 1975, nhân viên khoa xét nghiệm CDC Nam Định.
Các bị can trên được xác định đã có hành vi bớt xén sinh phẩm của CDC Nam Định để bán lại cho công ty Việt Á nhằm mục đích lấy tiền chia nhau.
Trước đó, như ANTĐ thông tin, ngày 25-4, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nam Định đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và ra Lệnh bắt bị can để tạm giam, Lệnh khám xét đối với ông Đỗ Đức Lưu (SN 1962), Giám đốc CDC Nam Định về tội danh “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng” quy định tại Điều 222, Bộ luật Hình sự.
Bị khởi tố cùng tội danh với ông Lưu còn có Vũ Ngọc Tuyên (SN 1964), Kế toán trưởng; Vũ Khánh Vân (SN 1979), Trưởng phòng Kế hoạch nghiệp vụ, và Phạm Thị Nga (SN 1973), Trưởng khoa Dược, Vật tư y tế, đều thuộc CDC Nam Định.
Một đối tượng khác trong vụ án là Vũ Thị Ngọc Thanh (SN 1979), Phó trưởng Khoa xét nghiệm của CDC Nam Định, bị khởi tố về tội “Tham ô tài sản” quy định tại Điều 353, Bộ luật Hình sự.
Kết quả điều tra ban đầu xác định: Trong các năm 2020 – 2021, CDC Nam Định đã ký 5 hợp đồng mua kit test xét nghiệm của Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á, và được trích lại “hoa hồng” ngoài hợp đồng chỉ định thầu kit test số tiền 3.135.000.000 đồng.
Chưa dừng lại ở đó, nhân viên CDC Nam Định đã có hành vi chiếm đoạt số kit test của Nhà nước “bán” cho công ty Việt Á để trục lợi với số tiền 800 triệu đồng.
Bước đầu các bị can đã khai nhận hành vi phạm tội. CQĐT thu hồi vật chứng số tiền hơn 1,2 tỷ đồng. (An ninh Thủ đô, trang 2).
Nguy cơ dịch COVID-19 bùng phát trở lại
Bộ Y tế cho biết, trong tuần qua số mắc COVID-19 tăng hơn 40% so với 7 ngày trước đó, ca bệnh nặng cũng tăng cao hơn hẳn, có ngày lên đến 51 trường hợp. Ngoài ra, cả nước ghi nhận 1 bệnh nhân tử vong. Bộ Y tế tiếp tục nhắc các địa phương phải tiêm vắc xin phòng COVID-19 nhanh hơn.
Xây dựng kịch bản ứng phó với mọi tình huống dịch
Các chuyên gia cảnh báo việc xuất hiện các biến thể mới của virus SARS-CoV-2, trong thời gian tới virus này có khả năng tiếp tục tiến hóa theo hướng làm giảm miễn dịch qua thời gian, dẫn đến tăng nguy cơ dịch bệnh bùng phát trở lại. Các biến thể phụ BA.4, BA.5, BA.2.12.1… của biến thể Omicron đã được ghi nhận trong nước; Bộ Y tế đã chỉ đạo tăng cường giám sát sự lưu hành của các biến thể phụ để chủ động có các biện pháp xử lí kịp thời.
Tại Hà Nội, thống kê từ đầu năm đến 22/7, Hà Nội có 1.562.760 ca mắc, 480 ca tử vong. Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hà Nội từ đầu năm đến nay đã tiến hành giải trình tự gene gần 300 mẫu bệnh phẩm dương tính tại cộng đồng. Trong đó, biến thể Omicron vẫn chiếm ưu thế, được phát hiện tại 30/30 quận huyện; còn lại tỷ lệ nhỏ nhiễm biến thể Delta. Đối với biến thể Omicron, dòng BA.2 chiếm ưu thế với tỉ lệ hơn 56,6%; BA.2.3 chiếm hơn 30%… CDC Hà Nội nhận định dịch bệnh COVID-19 đang được kiểm soát, số mắc trong tuần tiếp tục giảm so với tuần trước. Dự báo, số ca mắc COVID-19 trung bình sẽ duy trì ở mức dưới 200 ca/ngày trong thời gian tới. CDC Hà Nội cho biết sẽ tiếp tục triển khai gửi mẫu giải trình tự gene để giám sát sự lưu hành của các biến thể SARS-CoV2 tại Hà Nội.
Trước tình hình dịch hiện nay, ngoài việc tăng cường giám sát sự lưu hành của biến thể phụ mới, Bộ Y tế cũng yêu cầu các địa phương chủ động xây dựng và triển khai các kịch bản, phương án đáp ứng với mọi tình huống dịch. Đến nay, tiêm vắc xin COVID-19 vẫn là biện pháp hiệu quả và có ý nghĩa chiến lược trong phòng, chống dịch bệnh.
Theo thông báo của Bộ Y tế tính đến hết ngày 30/7, Việt Nam đã tiêm được hơn 245 triệu liều vắc xin phòng COVID-19. Trong đó có gần 47,9 triệu người từ 18 tuổi trở lên đã tiêm mũi nhắc lại lần 1 (mũi 3), tương đương 72%. Gần 9,4 triệu người đã tiêm mũi nhắc lại lần 2 (mũi 4), đạt 50,2%. Bộ Y tế cũng chỉ rõ 5 tỉnh có tỉ lệ tiêm mũi 4 thấp gồm: Bắc Kạn, Nghệ An, Quảng Trị, Đắk Lắk và Phú Yên có tỉ lệ từ 19-26%. Trong khi đó, nhiều tỉnh có tỉ lệ tiêm mũi 4 cao từ 96-98% như Bà Rịa – Vũng Tàu, Quảng Ninh, Kiên Giang.
Bộ Y tế đề nghị các địa phương đẩy mạnh triển khai tiêm vắc xin COVID-19 mũi 3 cho người từ 12 tuổi trở lên, ưu tiên tiêm mũi 4 cho các đối tượng có nguy cơ theo hướng dẫn của Bộ Y tế và tiêm liều cơ bản cho trẻ từ 5 đến dưới 12 tuổi đảm bảo thần tốc, quyết liệt, an toàn, hiệu quả, khoa học. Tiếp tục tăng cường truyền thông, vận động, khuyến khích người dân tiêm chủng mũi 3, mũi 4 kịp thời và đầy đủ.
Giải trình tự gene để xác định các chủng virus cúm đang lưu hành
Bộ Y tế cho biết hằng năm Việt Nam vẫn ghi nhận từ 600.000 – 1.000.000 trường hợp mắc virus cúm mùa số mắc ghi nhận quanh năm và có xu hướng gia tăng vào thời điểm chuyển mùa hè – thu, đông – xuân. Báo cáo của hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm trong thời gian gần đây cho thấy số trường hợp mắc hội chứng cúm hiện nay không có sự khác biệt so với những năm trước đây. Tuy nhiên, gần đây số nhập viện có xu hướng gia tăng tại một số bệnh viện tuyến cuối, trong đó phần lớn là các trường hợp nhiễm cúm A, không phải chủng có độc lực cao, từ đầu năm 2022 đến nay, Việt Nam chưa ghi nhận trường hợp nhiễm cúm gia cầm A/H5N1, A/H5N6, A/H5N8, A/H7N9…
Bộ Y tế yêu cầu Giám đốc Sở Y tế các tỉnh, thành phố, Giám đốc Bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế, Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ, Viện Pasteur chỉ đạo các đơn vị trực thuộc tăng cường công tác phòng chống dịch bệnh mùa hè năm 2022, trong đó chú trọng đến cúm mùa, COVID-19 và các bệnh lây truyền qua đường hô hấp khác.
Chỉ đạo các đơn vị y tế tăng cường giám sát phát hiện sớm các trường hợp mắc bệnh, các ổ dịch cúm mùa, COVID-19 và các bệnh lây truyền qua đường hô hấp khác, triển khai xử lí các ổ dịch, hạn chế lây lan ra diện rộng. Đẩy mạnh giám sát viêm phổi nặng do virus, các chùm ca bệnh nhiễm virus cúm tại cộng đồng, và cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, kịp thời lấy mẫu bệnh phẩm, xét nghiệm xác định tác nhân gây bệnh. Đảm bảo công tác thu dung, cách li, điều trị, cấp cứu bệnh nhân, đặc biệt chú ý đối với các trường hợp mắc virus cúm trong nhóm nguy cơ cao như phụ nữ có thai, người mắc bệnh mạn tính (bệnh tim mạch, lao phổi, tiểu đường, suy dinh dưỡng, bệnh nhân AIDS…), người già và trẻ em nhằm hạn chế đến mức thấp nhất các trường hợp tử vong. Phối hợp với Viện Vệ sinh dịch tễ, Pasteur chỉ đạo triển khai thực hiện lấy mẫu các trường hợp có biểu hiện bất thường, giải trình tự gene để xác định các chủng cúm đang lưu hành, phát hiện sớm các biến thể mới nguy hiểm của virus SARS-CoV-2 và các tác nhân gây bệnh lây truyền qua đường hô hấp khác. (Tiền phong, trang 3).
TPHCM tầm soát bệnh hoại tử xương hàm mặt hậu COVID-19
Sau khi mắc COVID-19, nhiều người bị hoại tử xương hàm gây ra những hậu quả nặng nề hoặc tử vong. Sở Y tế TPHCM tiếp tục yêu cầu các bệnh viện trên địa bàn tăng cường tầm soát bệnh hoại tử xương hàm.
Tại TPHCM Bệnh viện Răng hàm mặt Trung ương và Bệnh viện Chợ Rẫy đã ghi nhận 24 trường hợp hoại tử xương sọ mặt trên bệnh nhân có tiền sử mắc COVID-19.
Bác sĩ Nguyễn Văn Tuấn, Trưởng Khoa Phẫu thuật hàm mặt, Bệnh viện Răng hàm mặt Trung ương TPHCM cho biết, trong 16 bệnh nhân hoại tử xương hàm trên, có 3 ca hoại tử rất nặng lan lên đến sàn sọ. Bệnh nhân cần phối hợp điều trị của nhiều chuyên khoa nên được chuyển đến Bệnh viện Chợ Rẫy điều trị. Bệnh viện Răng hàm mặt Trung ương đã phẫu thuật cho 13 trường hợp lấy hết xương hàm trên hoại tử, sử dụng kháng sinh điều trị hậu phẫu.
Hiện nay, các bệnh nhân đang tiếp tục được theo dõi, điều trị ngoại trú. Tình trạng khuyết xương sau phẫu thuật ảnh hưởng rất lớn đến chức năng nhai nuốt tác động tiêu cực tới chất lượng sống và tính thẩm mỹ trên gương mặt của người bệnh. Dự kiến, khoảng 6 tháng sau phẫu thuật, nếu tình trạng sức khỏe của bệnh nhân ổn định và bệnh không tái phát, bệnh viện sẽ tiến hành tái tạo phục hình xương hàm đã bị cắt cho người bệnh.
Trong số 11 bệnh nhân được khám chẩn đoán tại tại Bệnh viện Chợ Rẫy và các cơ sở khác chuyển đến đã có 2 trường hợp tử vong, 3 trường hợp được phẫu thuật cắt bỏ xương hàm và loại bỏ mô xương bị hoại tử. Các bệnh nhân khác tiếp tục được theo dõi, điều trị.
Theo BS Phạm Thanh Việt, Trưởng phòng Kế hoạch Tổng hợp, Bệnh viện Chợ Rẫy, số bệnh nhân bị cốt tủy viêm xương hàm mặt trong cộng đồng có thể cao hơn những trường hợp đã được ghi nhận. Cốt tủy viêm xương dễ nhầm lẫn với bệnh lý viêm xoang, áp xe não, viêm nhãn cầu… nên bệnh nhân có thể mất đi cơ hội điều trị sớm. Bệnh viện đang chủ động tầm soát, phát hiện sớm các trường hợp liên quan để có giải pháp can thiệp, điều trị kịp thời.
Trao đổi với phóng viên về diễn biến của bệnh hoại tử xương hàm trên địa bàn TPHCM, bà Lê Thiện Quỳnh Như, Phó chánh văn phòng Sở Y tế cho biết, tính đến ngày 28/7, các bệnh viện đa khoa, chuyên khoa trực thuộc Sở Y tế TPHCM chưa ghi nhận ca bệnh lý nào bị hoại tử xương hàm mặt. Tuy nhiên, để chủ động phát hiện sớm, điều trị kịp thời cho người bệnh, Sở Y tế đề nghị các bệnh viện khi tiếp nhận trường hợp có liên quan đến bệnh lý cốt tủy viêm xương hàm mặt cần hội chẩn chuyên khoa để chẩn đoán và có kế hoạch điều trị kịp thời cho người bệnh”. (Tiền phong, trang 3).
WHO theo dõi đậu mùa khỉ lây lan ở trẻ em
Các chuyên gia tại Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết đang theo dõi chặt chẽ khả năng bệnh đậu mùa khỉ lây lan ở trẻ em. Hơn 80 trẻ em ở một số quốc gia đã mắc đậu mùa khỉ, phần lớn do lây từ người nhà.
Con số trên chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong tổng số hơn 21.000 ca bệnh trên toàn thế giới, nhưng vẫn khiến không ít người lo ngại rằng virus đậu mùa khỉ (hiện đang lây lan chủ yếu ở nam giới, đặc biệt là nam có quan hệ đồng giới) có thể ảnh hưởng đến các nhóm đối tượng dễ tổn thương khác như phụ nữ và trẻ em. Sự lây lan nhanh chóng của đậu mùa khỉ đã buộc WHO phải tuyên bố đợt bùng phát năm nay là “tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng trên toàn cầu”.
Bác sĩ Jay Varma, giáo sư khoa học sức khỏe dân số tại Trường Y Weill Cornell Medicine (Mỹ), nói: “Có khả năng chúng ta sẽ thấy ngày càng nhiều ca bệnh ở các nhóm đối tượng khác ngoài nam giới trưởng thành. Không có cộng đồng nào là khép kín. Tất cả đều có cầu nối với các cộng đồng khác”. Bất kỳ ai cũng có thể nhiễm virus. Một khi có ai đó trong gia đình mắc đậu mùa khỉ, những người còn lại có thể dễ dàng lây nhiễm nếu dùng chung quần áo hoặc khăn tắm, chạm vào vết loét hoặc tiếp xúc da kề da như ôm.
Đặc biệt dễ bị tổn thương
Trẻ em được coi là nhóm đặc biệt dễ bị tổn thương. Trung bình trẻ em nhiễm hàng chục loại virus mỗi năm, bao gồm các bệnh phát ban truyền nhiễm như tay chân miệng. Việc này khiến nhiều người lo ngại rằng nếu bệnh đậu mùa khỉ nếu bắt đầu lây lan ở trẻ em thì khó có thể ngăn chặn được. “Không thể tránh khỏi việc một số trẻ em bị nhiễm bệnh nhưng chưa biết và tiếp tục đi học. Những gì chúng tôi chưa biết là khả năng những đứa trẻ sẽ lây bệnh cho bạn bè như thế nào, và nếu sự lây truyền xảy ra, liệu nó sẽ chỉ giới hạn trong một vài trường hợp hay gây ra một đợt bùng phát lớn”, bác sĩ Varma nói.
Các quan chức từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ cuối tháng 7 cho biết nước này đã ghi nhận 2 trẻ em mắc đậu mùa khỉ. Bác sĩ John Brooks (chuyên gia của CDC Mỹ về đậu mùa khỉ) cho biết một phụ nữ mang thai vừa sinh con ở nước này cũng đã được xác nhận mắc bệnh.
Điều đáng mừng là đến nay chưa có trường hợp tử vong nào vì đậu mùa khỉ ở Mỹ. Và việc tập trung ngăn chặn con đường lây truyền chính của virus và điều trị cho các nhóm bị ảnh hưởng nhiều nhất (hiện là nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới) có thể giúp hạn chế sự lây lan thêm trong cộng đồng.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ nhân sinh Mỹ Xavier Becerra hôm 28/7 nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sẵn sàng cho một đợt bùng phát rộng hơn, bao gồm cả việc đảm bảo nguồn cung vắc xin. “Mọi người Mỹ nên chú ý đến bệnh đậu mùa ở khỉ. Bệnh đậu mùa khỉ không giống COVID-19, nhưng nó cũng dễ lây lan. Nó gây đau đớn. Và nó có thể nguy hiểm”, ông nói trong một cuộc họp với giới truyền thông.
Trước đây, ở khu vực phía Tây và Trung Phi (nơi đậu mùa khỉ được coi là bệnh đặc hữu), việc xuất hiện các ca bệnh nhi không phải là hiếm gặp. Và trong những trường hợp đó, có không ít trẻ em trở nặng, theo WHO.
Trong một đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ năm 2003 ở Mỹ, bắt nguồn từ các loài gặm nhấm nhập khẩu từ Ghana, bệnh nhi có nhiều khả năng phải nằm phòng chăm sóc đặc biệt hơn so với người lớn, theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Bệnh truyền nhiễm lâm sàng. Nghiên cứu cho thấy, gần 1/3 trong số 37 ca bệnh là trẻ em dưới 18 tuổi.
Nhưng trong một đợt bùng phát lớn khác ở Nigeria vào năm 2017, chỉ một số ít trường hợp được phát hiện ở trẻ em. Và theo một đánh giá có hệ thống từ các đợt bùng phát từ năm 1970 đến năm 2019, độ tuổi trung bình của bệnh nhân đậu mùa khỉ đã tăng từ 4 lên 21.
Đợt bùng phát năm 2022 có vẻ hơi khác so với trước đây, khi virus chủ yếu lây lan khi chạm vào các nốt mủ hoặc dịch tiết trong quá trình tiếp xúc gần gũi như quan hệ tình dục. Các triệu chứng cũng khác biệt so với các tài liệu y khoa, với nhiều trường hợp xuất hiện vết loét trông giống như bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục thông thường, theo một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí y học New England. Sự thay đổi của virus khiến việc nhận biết các ca bệnh trở nên khó khăn hơn, cùng với đó là những tác động tiềm ẩn đối với trẻ em.
Bác sĩ Rosamund Lewis, trưởng nhóm kỹ thuật của WHO về bệnh đậu mùa khỉ, cho biết, đến nay hầu hết trẻ em mắc bệnh đậu mùa khỉ trên thế giới đều do ở chung nhà với những người bị nhiễm bệnh khác, như cha mẹ hoặc người giám hộ. Nhưng một số ít dường như không có liên kết dịch tễ học, cho thấy có sự lây nhiễm từ nơi khác trong cộng đồng. Ở độ tuổi nào, “thông điệp cũng vẫn không thay đổi: Bất cứ ai ở cùng nhà hoặc tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm đậu mùa khỉ đều có thể có nguy cơ mắc bệnh”, bác sĩ Lewis nói.
Nguy cơ đối với thai nhi
Một mối quan ngại khác là bệnh đậu mùa khỉ có thể lây truyền qua nhau thai trong thời kỳ mang thai, và có thể gây ra các biến chứng cho em bé, bao gồm cả thai chết lưu.
Các loại thuốc và vắc xin như vắc xin đậu mùa Jynneos của Bavarian Nordic và thuốc kháng virus đậu mùa Tpoxx của Siga Technologies có thể được sử dụng cho trẻ em khi cần thiết, như khi các em có nguy cơ bị phơi nhiễm cao. Hồi tháng 6, CDC Mỹ cho biết cơ quan này đang nghiên cứu cách tốt nhất để sử dụng Jynneos ở những trẻ em phơi nhiễm virus. Các quan chức y tế cũng đang tìm hiểu cách sử dụng thuốc Tpoxx ở bệnh nhi.
Tuy nhiên, nguồn cung vắc xin Jynneos ở Mỹ và các quốc gia khác hiện rất hạn chế, và các bác sĩ đã gặp khó khăn khi kê đơn Tpoxx cho bệnh nhân vì thuốc chỉ được chấp thuận để điều trị bệnh đậu mùa. Do đó, cơ quan y tế cần xây dựng kịch bản và kế hoạch đối phó đề phòng trường hợp số trẻ em mắc đậu mùa khỉ tăng nhanh chóng, các chuyên gia nói. “Điều quan trọng là các cơ quan y tế công cộng phải xây dựng hướng dẫn ngay từ bây giờ để xử lý các trường hợp trẻ em mắc bệnh, bao gồm cả truy vết và xét nghiệm”, bác sĩ Varma nhận định. (Tiền phong, trang 3; Lao động, trang 7).
Sẵn sàng ứng phó với bệnh đậu mùa khỉ
Dù đến thời điểm này, nước ta chưa ghi nhận ca mắc bệnh đậu mùa khỉ, nhưng theo các chuyên gia y tế trong và ngoài nước, đây chỉ còn là vấn đề thời gian. Hiện tại, Việt Nam đã chủ động đưa ra các biện pháp nhằm kịp thời ứng phó với căn bệnh thuộc diện tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng toàn cầu này.
Lên phương án giám sát, điều trị bệnh
Chỉ một tuần sau khi Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tuyên bố đậu mùa khỉ là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng toàn cầu, ngày 29-7, Bộ Y tế đã ban hành hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh đậu mùa khỉ ở người. Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) Nguyễn Trọng Khoa cho rằng, nguy cơ bệnh đậu mùa khỉ xâm nhập vào nước ta là rất lớn. Do đó, việc ban hành sớm hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh để khoanh vùng những ca bệnh đầu tiên, sẵn sàng phương án điều trị, ngăn chặn nguy cơ diễn biến thành dịch.
Tại hướng dẫn này, Bộ Y tế cũng đã sớm phân tuyến điều trị, tránh dồn bệnh nhân về tuyến trên. Cụ thể, tại y tế xã, phường; quận, huyện tiếp nhận điều trị ca bệnh không triệu chứng, ca bệnh nhẹ có các triệu chứng thông thường. Còn tuyến tỉnh, trung ương điều trị các ca bệnh nặng hoặc có nguy cơ trở nặng, gồm: Trẻ sơ sinh, người bị suy giảm miễn dịch, người cao tuổi, bệnh nền, phụ nữ mang thai; ca bệnh có biến chứng nặng.
Các dấu hiệu nguy hiểm của bệnh cần theo dõi, xem xét chuyển tuyến điều trị, đó là: Giảm thị lực; giảm ý thức, hôn mê, co giật; suy hô hấp, chảy máu, giảm số lượng nước tiểu; các dấu hiệu của nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn. Theo Bộ Y tế, với các ca bệnh nghi ngờ hoặc đã xác định mắc bệnh cần thực hiện giám sát và cách ly. Việc điều trị bệnh chủ yếu là điều trị triệu chứng, bảo đảm dinh dưỡng, cân bằng nước điện giải và hỗ trợ tâm lý. Tiêu chuẩn xuất viện với bệnh nhân là người bệnh cách ly tối thiểu 14 ngày và đã hết các triệu chứng về lâm sàng.
Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội Vũ Cao Cương cho biết, Sở đã yêu cầu Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) thành phố phối hợp với Cảng hàng không quốc tế Nội Bài và các đơn vị liên quan tăng cường giám sát tại Cảng hàng không để phát hiện những trường hợp nghi ngờ ngay tại cửa khẩu, đồng thời triển khai các biện pháp quản lý, xét nghiệm, phòng, chống dịch. Cùng với đó, triển khai tập huấn, hướng dẫn chuyên môn phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ cho các đơn vị trong ngành.
Sở Y tế Hà Nội cũng yêu cầu các cơ sở khám, chữa bệnh trong và ngoài công lập phối hợp với CDC Hà Nội, trung tâm y tế các quận, huyện thị xã tổ chức tốt việc phân tuyến, thu dung, cấp cứu, điều trị bệnh nhân tại các cơ sở khám, chữa bệnh, tránh lây nhiễm chéo trong cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, hạn chế thấp nhất tử vong. Ngoài ra, tại các cơ sở y tế cần tăng cường công tác khám, phát hiện các trường hợp mắc, nghi mắc bệnh… Khi phát hiện ca mắc phải liên hệ ngay với trung tâm y tế và CDC Hà Nội để phối hợp điều tra dịch tễ, thu thập bệnh phẩm và triển khai các biện pháp phòng, chống dịch.
Thực hiện nghiêm khuyến cáo của Bộ Y tế
Từ một vài nước lưu hành, đậu mùa khỉ đang lây lan ra nhiều quốc gia trên thế giới. Các chuyên gia đang tìm nguyên nhân gây ra tình trạng trên, song theo ông Eric Dziuban, Giám đốc Văn phòng CDC Hoa Kỳ tại Việt Nam, hiện chưa có được câu trả lời chính xác. Giả thuyết được đặt ra, đó là bệnh đậu mùa từng xuất hiện cách đây nhiều năm và được xóa sổ vào năm 1970. Từ sau mốc thời gian này, người dân không còn tiêm phòng vắc xin đậu mùa. Đây có thể là nguyên nhân khiến căn bệnh này quay trở lại. Hiện cũng chưa có thông tin về việc di cư quốc tế, thay đổi khí hậu đóng vai trò gì, khiến lây lan bệnh đậu mùa khỉ.
“CDC Hoa Kỳ đang làm việc cùng các tổ chức quốc tế để Việt Nam có sớm nhất sinh phẩm xét nghiệm đậu mùa khỉ. Ngoài ra, các nước trong tâm dịch hoặc lưu hành ca bệnh đang nỗ lực tiếp cận nguồn cung vắc xin. Một số nước như: Hoa Kỳ và châu Âu đang nỗ lực đẩy mạnh sản xuất vắc xin đậu mùa khỉ. Không giống như Covid-19, vắc xin đậu mùa khỉ không tiêm đại trà, mà chỉ sử dụng cho người đã mắc hoặc người có nguy cơ nhiễm”, ông Eric Dziuban nói.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đắc Phu, Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng (Bộ Y tế) cho rằng, người dân không nên quá hoang mang, bởi đậu mùa khỉ khó có thể lây lan và trở thành đại dịch như Covid-19. Thống kê các ca đậu mùa khỉ cho thấy, bệnh này chủ yếu lây lan qua tiếp xúc gần, qua giọt bắn lớn tiếp xúc trực tiếp với người bệnh. Đa số ca bệnh trên thế giới mắc đậu mùa khỉ là nam giới có quan hệ tình dục đồng giới và nhiều bạn tình.
Để phòng bệnh, người dân cần thực hiện theo khuyến cáo của Bộ Y tế, như: Giữ vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, che miệng, mũi khi ho, hắt hơi… và liên hệ cơ quan y tế khi có phát ban cấp tính, không rõ nguyên nhân. (Hà Nội mới, trang 5).
Ngọc Nga