Nhiễm trùng, nhiễm độc thức ăn là bệnh truyền nhiễm cấp tính lây theo đường tiêu hoá. Bệnh thường khởi phát đột ngột sau khi ăn phải thức ăn đã bị ô nhiễm bởi vi sinh vật gây bệnh hoặc độc tố của chúng.
Thức ăn bị nhiễm vi khuẩn hay độc tố trong đồ ăn là nguyên nhân chính gây bệnh, gây hại cho trẻ. Có nhiều loại vi khuẩn gây nên tình trạng này như độc tố có tụ cầu vàng, E. Coli, phẩy khuẩn tả, Salmonela, Rotavirus… Thời tiết chuyển mùa, hệ miễn dịch của trẻ còn non nớt, chưa phát triển hoàn thiện nên dễ mắc bệnh qua đường tiêu hóa.
Vì vậy, các bậc cha mẹ nên biết các dấu hiệu, biểu hiện, cũng như cách chăm sóc ăn uống đúng cách và các biện pháp phòng tránh nhiễm trùng, nhiễm độc cho trẻ.
Dấu hiệu nhận biết trẻ bị nhiễm trùng, nhiễm độc thực phẩm
Trên thực tế, nhiễm trùng, nhiễm độc thức ăn chủ yếu lây truyền qua đường ăn uống bởi thực phẩm và nước nhiễm bẩn. Nguy cơ thường gặp ở trẻ có cơ địa nhỏ bé, trẻ mắc bệnh nền suy giảm miễn dịch.
Ngoài ra, do mưa lũ ăn uống thiếu vệ sinh, trong đó hay gặp nhất là ăn thức ăn chưa được nấu chín, hâm lại nhiều lần, điều kiện vệ sinh kém.
Bởi vậy, khi bị ngộ độc thực phẩm trẻ thường có một số dấu hiệu như:
– Trẻ buồn nôn: Sau khi ăn thức ăn nhiễm khuẩn, nhiễm độc trẻ có thể nôn ngay sau vài phút, vài giờ hoặc lâu hơn.
– Trẻ bị đau bụng, đại tiện nhiều lần: Trẻ đại tiện nhiều lần dạng lỏng nước, có thể có lẫn máu.
– Trẻ sốt: Một số trường hợp trẻ ngộ độc có thể có sốt cao, nhiệt độ trên 38 độ C. Các triệu chứng thường xuất hiện sau khi ăn thức ăn bị nhiễm độc từ 1 giờ tới 3 ngày. Trẻ có thể nôn liên tục hoặc vài lần trong ngày. Bên cạnh đó, còn đau bụng dữ dội, đau quặn từng cơn, sau đó đi ngoài tiêu chảy. Triệu chứng đau quặn xảy ra trước lúc đi ngoài. Tùy vào tác nhân gây ngộ độc mà dấu hiệu nôn trớ nổi bật hay đi ngoài nhiều hơn.
Trẻ bị nôn nhiều và đau bụng nếu nguyên nhân do độc tố gây nên. Nếu nguyên nhân do vi khuẩn, triệu chứng tiêu chảy đi ngoài sẽ nổi bật hơn. Tình trạng này sẽ khiến trẻ bị rối loạn điện giải và điện giải. Khi bị sốt và đi ngoài phân nhày máu là dấu hiệu nhiễm khuẩn, gây nên tổn thương ruột.
Cha mẹ cần làm gì khi trẻ bị nhiễm trùng, nhiễm độc thực phẩm?
Khi thấy trẻ có biểu hiện sốt, tiêu lỏng nhiều lần, cha mẹ thường lo lắng và mua thuốc cho con uống ngay, nhiều người còn cho trẻ uống kháng sinh, điều này là vô cùng sai lầm. Các nhà nghiên cứu cho rằng, việc điều trị kháng sinh ở thể này là không cần thiết, vì không làm rút ngắn thời gian bị bệnh mà còn làm tăng thời gian mang trùng ở thời kỳ lại sức. Việc xử lý chủ yếu là bù nước và điện giải là vấn đề quan trọng nhất, đặc biệt nếu tiêu chảy cấp xảy ra ở trẻ. Vì trẻ em thể trọng cơ thể nhỏ, khi tiêu chảy bị mất nước và điện giải sẽ nhanh chóng gây giảm khối lượng tuần hoàn và rối loạn nước điện giải, đi vào trụy mạch.
Xử trí tại nhà, cần bù nước bằng dung dịch Oresol theo đúng hướng dẫn sử dụng, không được chia nhỏ gói Oresol để pha làm nhiều lần. Nếu không có Oresol, có thể pha nước gạo rang với muối ăn. Thường bù từ 1 – 2 lít/ngày. Dung dịch bù nước đã pha nếu quá 12 giờ không uống hết phải bỏ đi. Lưu ý không được tự ý dùng thuốc làm giảm nhu động ruột.
Nếu trẻ tiêu lỏng quá nhiều và bị sốt, có thể cần dùng đến thuốc hạ sốt, an thần, chống tiêu lỏng hoặc ở những thể nặng có thể dùng kháng sinh. Tuy nhiên, liều lượng, loại thuốc cần theo chỉ định của các bác sĩ tiêu hóa. Ngoài ra, cần lưu ý khi chăm sóc tại nhà cho trẻ bị nhiễm trùng, nhiễm độc ăn uống.
Với trẻ bị ngộ độc thức ăn, nếu chăm sóc đúng cách sẽ giúp tình trạng bệnh của trẻ nhanh giảm và sức khỏe nhanh bình phục trở lại, cụ thể:
– Cha mẹ cần đặt trẻ nằm, đầu nghiêng sang một bên để tránh tình trạng hít sặc. Bù nước và chất điện giải.
– Cần thay đổi chế độ ăn cho trẻ giúp trẻ phục hồi nhanh hơn. Nếu trẻ còn bú mẹ thì cho bú ít nhưng chia làm nhiều lần, mỗi lần cách nhau tầm 30 phút đến 1 giờ.
Nếu trẻ lớn hơn cho ăn cháo, uống nước bù điện giải Oresol. Tình trạng nôn trớ vẫn xảy ra thì phải tạm ngưng ăn trong 1 giờ, sau đó cho ăn lại với lượng ăn ít hơn, từng ngụm hoặc từng thìa. Khi trẻ ổn định cho ăn trở lại bình thường nếu trẻ không nôn trớ nữa. Thức ăn thường dễ tiêu hóa là cháo, cơm mềm, bánh mì, súp nghiền…
– Cần theo dõi nhiệt độ thường xuyên, dịch nôn trớ, phân của trẻ. Nếu có dấu hiệu nặng như nôn nhiều, chất nôn có máu hoặc ngả xanh, không uống hoặc bỏ bú, mệt, sốt cao, phân có máu… cần đưa ngay tới cơ sở y tế gần nhất để được điều trị.
Lời khuyên thầy thuốc
Để phòng nhiễm trùng, nhiễm độc ăn uống ở trẻ, cha mẹ cần lưu ý cách chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ, đặc biệt trong vấn đề giữ gìn vệ sinh thực phẩm.
Cần lựa chọn thức ăn đã được nấu chín, bảo quản thức ăn đã nấu cẩn thận, tốt nhất là giữ trong tủ lạnh, không để ở nhiệt độ phòng quá 2 giờ, tránh vi khuẩn xâm nhập vào nhiều. Hâm kỹ lại thức ăn trước khi ăn.
Trong bảo quản thức ăn cần chú ý hạn sử dụng của thức ăn, không để lẫn thức ăn sống và thức ăn chín. Nếu chế biến thức ăn, đối với rau củ quả cần rửa sạch và ngâm nước muối. Không dùng thức ăn đông lạnh, thực phẩm ôi thiu.
Không cho trẻ ăn thức ăn hay uống những chất lạ, tránh những trường hợp ngộ độc xảy ra. Giữ vệ sinh trong ăn uống bằng cách ăn chín, uống sôi.
Ngoài ra, cha mẹ cần tạo cho trẻ thói quen rửa tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh… để phòng bệnh. Môi trường sống của trẻ cần thông thoáng, sạch sẽ, vệ sinh đồ chơi cho trẻ.
Thanh Huyền (tổng hợp)