Hiện nay, ước tính có khoảng 19 triệu thanh thiếu niên từ 13 – 15 tuổi ( 13 triệu bé trai và 6 triệu bé gái) hiện đang hút thuốc lá trên toàn cầu. Trong đó có khoảng 5 triệu thanh thiếu niên hút thuốc lá sống ở khu vực Đông Nam Á. Khảo sát ở hầu hết các quốc gia đều cho thấy tỷ lệ trẻ em từ 13–15 tuổi đang sử dụng các sản phẩm thuốc lá, đặc biệt là các sản phẩm thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cao Diễn đàn để giới trẻ trên toàn thế giới yêu cầu ngành công nghiệp thuốc lá ngừng việc nhắm tới các em bằng các sản phẩm có hại cho sức khỏe, kêu gọi chính phủ các nước áp dụng các chính sách bảo vệ các em khỏi các hành vi lôi kéo sử dụng thuốc lá, bao gồm cả việc tiếp thị không ngừng các sản phẩm nguy hiểm cho sức khoẻ thông qua mạng xã hội và các nền tảng phát trực tuyến.
Tại Việt Nam, tỷ lệ học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 hiện đang sử dụng thuốc lá điện tử năm 2023 là 7,0%. Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13-17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023. Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022, lên 8% năm 2023.
Thuốc lá điện tử và các dạng thuốc lá mới đang mở đầu cho xu hướng lạm dụng và nghiện các hóa chất nhân tạo tổng hợp, bao gồm nicotin, các loại ma túy thế hệ mới và rất nhiều hóa chất khác, không chỉ gây nên gánh nặng khổng lồ mới về y tế, kinh tế, an ninh trật tự mà ảnh hưởng đến giống nòi và nhiều lĩnh vực khác. Nếu không được ngăn chặn kịp thời, do khả năng gây nghiện cao và mức độ lan nhanh trong cộng đồng, cùng với các sản phẩm thuốc lá điếu thông thường, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng sẽ tạo ra một thế hệ mới nghiện nicotine và các chất gây nghiện khác.
Thực hiện Chiến lược Phòng, chống tác hại của thuốc lá trên địa bàn tỉnh Hà Nam đến năm 2030, với mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá, tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuôc lá nhằm giảm bệnh tật và tử vong do sử dụng các sản phẩm thuốc lá gây ra cùng với các nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm như:
Triển khai thực hiện các chính sách, pháp luật về phòng, chống tác hại thuốc lá: Tổ chức, triển khai thực hiện hiệu quả các văn bản của pháp luật về PCTHTL trên địa bàn tỉnh; Xây dựng và nhân rộng mô hình “môi trường không thuốc lá”; Tăng cường thanh, kiểm tra việc thực hiện các quy định của pháp luật trong việc kinh doanh các sản phẩm thuốc lá, hạn chế, kiểm soát chặt chẽ hoạt động bán buôn, bán lẻ các sản phẩm thuốc lá, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm về kinh doanh các sản phẩm thuốc lá; Nghiên cứu, đề xuất bổ sung các quy định của pháp luật trong việc kinh doanh các sản phẩm thuốc lá theo hướng giảm sản lượng tiêu dùng thuốc lá; Đề xuất ban hành quy định về ngăn ngừa các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha, và các sản phẩm thuốc lá mới khác trong cộng đồng; Giám sát, kiểm tra các quy định về cấm quảng cáo, khuyến mại các sản phẩm thuốc lá, trong đó có các hình thức quảng cáo, khuyến mại trực tuyến trên nền tảng kỹ thuật số, mạng internet; Tăng cường lồng ghép các hoạt động PCTHTL vào các chương trình, hoạt động bảo vệ môi trường.
Cán bộ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật phát tờ rơi tuyên truyền về PCTH của thuốc lá cho người dân tại cộng đồng
Đặc biệt,tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền và phối hợp liên ngành đối với công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá; Đổi mới hoạt động thông tin, giáo dục, truyền thông về phòng, chống tác hại của thuốc lá; Tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử phạt vi phạm Luật PCTHTL; Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, hoàn thiện hệ thống giám sát về phòng chống tác hại thuốc lá; Kiện toàn nâng cao năng lực của mạng lưới PCTHTL;
Thuốc lá và các sản phẩm được gọi là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đều có hại cho sức khỏe vì có chất gây ung thư/thành phần gây ung thư và có nicotine là chất gây nghiện. Vì vậy chúng ta cần hành động mạnh mẽ để ngăn chặn khả năng tiếp cận sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đặc biệt là trong thanh thiếu niên để bảo vệ thế hệ trẻ khỏi tác hại của các sản phẩm độc hại này, đồng thời bảo vệ sức khoẻ cho người dân.
“Bảo vệ trẻ em trước những tác động của ngành công nghiệp thuốc lá” đây là thông điệp lựa chọn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) năm 2024.
Đinh Hạnh