Thời gian qua, ngành Y tế tỉnh Hà Nam đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị trực thuộc, các địa phương triển khai thực hiện các hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá (PCTHTL) đảm bảo phù hợp với tình hình thực tế. Qua đó, kiến thức, nhận thức về THTL và tầm quan trọng của việc PCTHTL đối với sức khỏe của người dân ngày càng nâng cao.
Cán bộ y tế cấp phát biển mica cấm hút thuốc cho nhà máy, xí nghiệp để tuyên truyền cho công nhân
Nằm ở vùng quê nghèo của huyện Thanh Liêm, tuy đời sống còn gặp nhiều khó khăn nhưng nhận thức của người dân thôn Ngũ xã Liêm Cần về THTL được cải thiện đáng kể, đặc biệt là tình trạng hút thuốc lá trong giới trẻ có xu hướng giảm trong thời gian gần đây. Trò chuyện với chúng tôi, anh Nguyễn Văn Tuấn cho biết: “Thanh niên trong thôn hiện nay rất ít người hút thuốc lá. Qua các phương tiện truyền thông đại chúng, các chương trình tuyên truyền của ngành y tế, chúng tôi hiểu rõ hơn về THTL, từ đó quyết tâm không hút thuốc. Tuy nhiên, thực tế trong thôn vẫn còn một số người cao tuổi có thời gian gắn bó lâu dài với thuốc lá, hút thuốc đã trở thành một thói quen khó từ bỏ. Là lực lượng thanh niên tại địa phương, chúng tôi sẽ tiếp tục tuyên truyền để người dân nâng cao nhận thức về THTL, từ đó sớm từ bỏ thuốc lá để đảm bảo sức khỏe cho bản thân, gia đình và cộng đồng”.
Để triển khai hiệu quả Luật PCTHTL, thời gian quan, ngành y tế đã tích cực thực hiện công tác truyền thông nâng cao nhận thức và tăng cường chỉ đạo về PCTHTL. Theo đó, các cơ quan, đơn vị đã chủ động tổ chức phổ biến, tuyên truyền Luật PCTHTL thông qua các buổi họp giao ban, sinh hoạt đơn vị, tăng cường phổ biến tác hại của việc sử dụng thuốc lá điếu và các sản phẩm mới (như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha). Tuyên truyền về các địa điểm cấm hút thuốc lá như: Nơi làm việc, trường học, cơ sở y tế, khách sạn và các địa điểm công cộng trong nhà…
Trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị, tổ chức, địa phương, người đứng đầu các địa điểm cấm hút thuốc lá trong việc tổ chức thực hiện quy định cấm hút thuốc. Truyền thông giúp nâng cao nhận thức về trách nhiệm, nghĩa vụ của người hút thuốc như: Không hút thuốc tại địa điểm có quy định cấm, không hút thuốc trong nhà khi có trẻ em, phụ nữ mang thai, người bệnh, người cao tuổi; giữ vệ sinh chung, bỏ tàn, mẫu thuốc lá đúng nơi quy định. Quyền của mọi người là được sống, làm việc trong môi trường không có khói thuốc lá, quyền yêu cầu người hút thuốc lá không hút tại địa điểm có quy định cấm hút thuốc lá. Cùng với đó, ngành cũng tập trung tuyên truyền các nội dung về xử phạt vi phạm hành chính trong PCTHTL.
Dán biển cấm hút thuốc nhắc nhở mọi người không hút thuốc lá tại các đơn vị
Thực hiện nghiêm việc treo biển cấm hút thuốc lá tại các địa điểm cấm hút thuốc lá. Tuyên truyền và thực hiện các biện pháp ngăn ngừa sử dụng thuốc lá trong các hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch. Thực hiện nghiêm quy định cấm quảng cáo, khuyến mãi, tài trợ của các cơ sở sản xuất, kinh doanh sản phẩm thuốc lá… Thực hiện gắn các hoạt động PCTHTL với cuộc vận động công chức, viên chức (CCVC), người lao động (NLĐ), nhất là đoàn viên thanh niên các đơn vị không hút thuốc lá trong giờ hành chính, cuộc họp, cưới hỏi, tang lễ, vui chơi, gia đình, bạn bè nhằm xây dựng môi trường văn hóa công sở không có người hút thuốc lá.
Phát động cơ quan, đơn vị không khói thuốc lá, chú trọng phương pháp nêu gương như: Lãnh đạo cơ quan, đơn vị gương mẫu thực hiện và vận động CCVC, NLĐ phải thực hiện các quy định của Luật PCTHTL và thường xuyên nhắc nhở, chỉ đạo bằng các văn bản. Thực hiện niêm yết bảng “Cấm hút thuốc” tại các vị trí dễ quan sát, lối ra vào, trong các phòng làm việc, hành lang, không để gạt tàn thuốc tại các khu vực có quy định cấm hút thuốc lá. Đưa nội dung PCTHTL, việc cấm hút thuốc tại nơi công sở vào quy chế, quy định của cơ quan, đơn vị, căn cứ làm tiêu chí đánh giá thi đua của cán bộ, CCVC, NLĐ cuối năm.
Mặc dù đạt được những kết quả nhất định nhưng trên thực tế, việc thực thi Luật PCTHTL trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế. Nguyên nhân chủ yếu là do thuốc lá có khả năng gây nghiện, giá bán rẻ, người dân rất dễ trực tiếp mua bán. Cùng với đó, ý thức tuân thủ quy định của pháp luật về PCTHTL trong một bộ phận CCVC, NLĐ và người dân chưa cao nên tình trạng vi phạm quy định cấm hút thuốc lá tại một số nơi làm việc và nơi công cộng còn diễn ra. Tại nhiều điểm bán thuốc lá, vẫn còn tình trạng trưng bày, khuyến mại không theo quy định.
Mặt khác, chế tài trong Luật PCTHTL chưa được triển khai mạnh mẽ, quyết liệt, khó thực hiện, chủ yếu cũng chỉ là vận động tuyên truyền. Lực lượng chuyên trách còn thiếu, không thể bao phủ hết tất cả những địa điểm, vị trí cần phải kiểm tra, giám sát như luật quy định. Công tác triển khai thực hiện Luật PCTHTL tại một số đơn vị, cơ sở trên địa bàn tỉnh còn chậm, chưa hiệu quả. Công tác kiểm tra thực hiện quy định cấm hút thuốc lá tại các địa điểm cấm hút thuốc chưa được thực hiện tốt. Do đó, hiện tượng vi phạm quy định cấm hút thuốc lá tại nơi công cộng vẫn còn diễn ra nhiều nơi.
Việc triển khai công tác truyền thông về PCTHTL gặp nhiều khó khăn. Một số đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh chưa có sự sát sao trong hoạt động PCTHTL. Chế tài xử lý vi phạm được quy định ở nhiều nghị định xử phạt vi phạm hành chính nên việc xử lý còn gặp khó khăn. Lực lượng thanh tra mỏng, hành vi hút thuốc xảy ra nhanh, công tác xử lý vi phạm hành chính ở một số cơ quan quản lý nhà nước còn chưa hiệu quả đối với những hành vi hút thuốc nơi công cộng, nơi cấm hút thuốc. Các hoạt động cai nghiện thuốc lá chủ yếu mới được triển khai ở bệnh viện tuyến Trung ương, tại tỉnh Hà Nam chưa có đơn vị y tế thực hiện triển khai các hoạt động cai nghiện thuốc lá. Việc kiểm soát quảng cáo sản phẩm thuốc lá, đặc biệt là sản phẩm thuốc lá mới trên mạng xã hội… chưa có các quy định cụ thể, rõ ràng.
Để Luật PCTHTL thực sự có hiệu quả, ngành y tế kiến nghị, đề xuất cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa, trách nhiệm của các cơ quan chức năng cung cấp đầy đủ thông tin cho báo chí, truyền hình nhằm khuyến cáo người dân từ bỏ thói quen hút thuốc để không ảnh hưởng đến sức khỏe của người thân và những hệ lụy xã hội. Cần tăng cường hơn nữa công tác truyền thông, đặc biệt là tại trường học, cơ sở y tế và địa điểm công cộng, ưu tiên ngăn ngừa sử dụng thuốc lá trong giới trẻ.
Thanh Huyền