Vaccine phòng bệnh lao BCG (Bacille Calmette-Guérin) được biết đến từ thế kỷ trước là một trong những vaccine lâu đời nhất và được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới. Vaccine BCG được sử dụng để chủng ngừa cho 100 triệu trẻ sơ sinh mỗi năm.
Các nghiên cứu mới cho thấy, trẻ sơ sinh được tiêm vaccine phòng bệnh lao BCG có thể chống lại nhiều bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn và virus không liên quan đến bệnh lao. Thậm chí, một số bằng chứng cho thấy vaccine này có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của COVID-19.
Để hiểu cơ chế hoạt động của vaccine, các nhà nghiên cứu tại Bệnh viện Nhi đồng Boston đã hợp tác với Tổ chức tiêm chủng mở rộng (EPIC) thu thập và lập hồ sơ toàn diện các mẫu máu từ trẻ sơ sinh được tiêm chủng BCG.
Nghiên cứu cho thấy, vaccine BCG gây ra những thay đổi cụ thể trong các chất chuyển hóa và lipid, tương quan với phản ứng của hệ thống miễn dịch bẩm sinh. Các phát hiện cung cấp manh mối để làm cho các loại vaccine khác hiệu quả hơn ở những nhóm người dễ bị tổn thương với hệ miễn dịch khác biệt, đặc biệt là trẻ sơ sinh.
- Joann Diray Arce, tác giả nghiên cứu và các đồng nghiệp đã phân tích các mẫu máu của trẻ sơ sinh nhẹ cân ở Guinea Bissau được đăng ký vào một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên để nhận BCG khi sinh hoặc sau 6 tuần. Cả hai nhóm đều được lấy mẫu máu nhỏ sau 4 tuần (sau khi BCG được đưa cho nhóm đầu tiên và trước khi được đưa cho nhóm thứ hai).
Sử dụng các chất chuyển hóa và lipidomic, nhóm nghiên cứu đã mô tả một cách toàn diện tác động của việc chủng ngừa BCG đối với huyết tương của trẻ sơ sinh. Họ phát hiện ra rằng, vaccine BCG được tiêm khi sinh đã thay đổi chất chuyển hóa và cấu hình lipid trong huyết tương của trẻ sơ sinh theo một cách khác biệt so với những trẻ trong nhóm tiêm vaccine trễ 6 tuần. Những thay đổi này tương quan với những thay đổi trong sản xuất cytokine, một đặc điểm chính của khả năng miễn dịch bẩm sinh.
Các nhà nghiên cứu đã có những phát hiện tương tự khi họ xét nghiệm BCG trong các mẫu máu cuống rốn từ một nhóm trẻ sơ sinh ở Boston và các mẫu từ một nghiên cứu ở trẻ sơ sinh tại Gambia và Papua New Guinea.
Hiện nhóm nghiên cứu đã có một số dấu ấn sinh học chuyển hóa và lipid để bảo vệ vaccine mà các nhà nghiên cứu có thể kiểm tra và thao tác trên các mô hình chuột. Đồng thời, nhóm đã nghiên cứu 3 công thức BCG khác nhau và cho thấy rằng chúng có cùng con đường tương tự.
Các nhà nghiên cứu cho hay, việc định hình lại bộ máy chuyển hóa bằng BCG có thể góp phần vào các cơ chế phân tử của phản ứng miễn dịch ở trẻ sơ sinh.
BCG là một loại vaccine cũ, được làm từ một mầm sống đã suy yếu, nhưng các loại vaccine sống như BCG dường như kích hoạt hệ thống miễn dịch theo một cách rất khác trong giai đoạn đầu đời của trẻ. Đồng thời, cung cấp sự bảo vệ rộng rãi chống lại một loạt các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn và virus.
Tuy nhiên, vẫn cần nhiều nghiên cứu sâu hơn để hiểu rõ hơn nguyên nhân vì sao vaccine BCG lại có thể làm được điều này và đây chính là tiền đề để tìm kiếm các loại vaccine tốt hơn cho trẻ sơ sinh.
Thanh Huyền (Tổng hợp)