Nước sạch và đảm bảo vệ sinh môi trường là nhu cầu tất yếu trong cuộc sống của mỗi người và là yếu tố quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe, cải thiện điều kiện sinh hoạt. Trước đây, tình trạng thiếu nước sạch và vệ sinh kém là một thách thức lớn ảnh hưởng đến sự phát triển ổn định, nguy cơ dịch bệnh bùng phát, kìm hãm phát triển kinh tế và môi trường sống bị ảnh hưởng, nhiều người dân có nguy cơ mắc bệnh liên quan đến nước và vệ sinh. Nước sạch, nhà vệ sinh cơ bản và thực hành vệ sinh tốt rất cần thiết cho sự sống còn và phát triển của cộng đồng. Đến nay, tình hình cơ bản đã được khắc phục và đáp ứng được nhu cầu nước sạch và vệ sinh môi trường, tuy nhiên vẫn cần lắm sự phối hợp của người dân để hiệu quả bảo vệ môi trường bền vững, đem lại cuộc sống an lành.
Để duy trì thành quả trên và tiếp tục cải thiện điều kiện vệ sinh và thực hiện các mục tiêu đề ra, Chính phủ cam kết đảm bảo cung cấp nước sạch và vệ sinh đạt tiêu chuẩn cho mọi người vào năm 2030; xóa bỏ phóng uế bừa bãi, xóa bỏ cầu tiêu trên sông và đảm bảo các công trình cấp nước sạch hoạt động bền vững theo hướng xã hội hóa vào năm 2025; không còn tình trạng vứt rác bừa bãi, hạn chế tối đa sử dụng bao ni lông, tuyệt đối không vứt rác xuống sông, ao, hồ… Mỗi người dân hãy là một nhân tố quan trọng giữ gìn môi trường trong sạch, đường làng ngõ xóm thông thoáng, trồng hoa cây cảnh làm cảnh quan…
Các yếu tố gây ô nhiễm nguồn nước gồm: Ô nhiễm môi trường không khí, đất, nước (chất độc hóa học, sự đốt cháy nhiên liệu trong sản xuất công nghiệp, chất thải công nghiệp, nước thải sinh hoạt từ khu dân cư, bệnh viện, sử dụng hóa chất trừ sâu trong nông nghiệp…); Do nhiễm độc hóa chất vào nguồn nước trong quá trình sử dụng: kim loại nặng (Chì (Pb), Đồng (Cu), Thạch tín (As), các chất phóng xạ, các chất gây ung thư vượt nồng độ tiêu chuẩn cho phép; Do vi sinh vật: 80% các bệnh nhiễm trùng liên quan đến nước (đặc biệt là các vi khuẩn gây nhiễm trùng đường ruột) ở các nước đang phát triển, khó khống chế và thanh toán như: các bệnh do vi rút, giun sán, côn trùng liên quan đến nước, các bệnh ngoài da, mắt… do dùng nước bẩn trong chế biến thực phẩm, ăn uống, vệ sinh cá nhân.
Các giải pháp về bảo đảm nguồn nước sạch và vệ sinh môi trường:
Giữ sạch nguồn nước: Nâng cao ý thức cộng đồng giữ sạch nguồn nước bằng cách không vứt rác bừa bãi, không phóng uế bậy, không thải bẩn trực tiếp vào nguồn nước sạch, không dùng phân tươi làm phân bón, sử dụng thuốc trừ sâu đúng hướng dẫn; hạn chế tối đa việc sử dụng các hóa chất gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt là môi trường nước.
Sử dụng tiết kiệm nước sạch: Giảm lãng phí khi sử dụng nước vào các sinh hoạt như nước dội vào nhà vệ sinh, tắt vòi nước khi đánh răng; kiểm tra, bảo trì cải tạo lại đường ống, bể chứa nước để chống thất thoát nước; dùng lại nguồn nước bể bơi, nước mưa vào những việc thích hợp như cọ rửa sân, tưới cây…
Xử lý phân người: Vận động và ứng dụng tốt các giải pháp để xây dựng các loại cầu tiêu hợp vệ sinh (tự hoại, bán tự hoại , hai ngăn, thấm dội nước)
Xử lý phân gia súc ,động vật: Cần có kế hoạch thu gom với hố ủ hợp vệ sinh, chuồng trại cách xa nguồn nước theo qui định vệ sinh, có nền không thấm nước.
Xử lý rác sinh hoạt và chất thải khác: Cần có phương tiện chứa rác có nắp đậy kín, đủ sức chứa nhất là rác hữu cơ ở gia đình, khu tập thể cũng như nơi công cộng, đồng thời có biện pháp xử lý hợp vệ sinh không gây ô nhiễm nguồn nước, có phân loại rác phù hợp và chứa riêng biệt rác độc hại với rác hữu cơ thông thường.
Xử lý nước thải: Cần có hệ thống xử lý nước thải do sinh hoạt (cống ngầm kín) rồi đổ ra hệ thống cống chung, đồng ruộng hoặc sông rạch sau khi đã được xử lý chung hoặc riêng. Nước thải công nghiệp, y tế phải xử lý theo qui định môi trường trước khi thải ra cộng đồng.
Mục tiêu Chính phủ sẽ ưu tiên việc cung cấp dịch vụ cơ bản cho các xã nghèo nhất có tỷ lệ sử dụng nước, vệ sinh thấp và suy dinh dưỡng cao; cải thiện thể chế, chính sách, nâng cao năng lực ở các cấp, nhất là tuyến xã và cộng đồng để thực hiện được các mục tiêu đề ra: Xóa bỏ phóng uế bừa bãi, tăng cường các hoạt động thúc đẩy vệ sinh khuyến khích các hành vi vệ sinh cá nhân; nâng cao nhận thức và hợp tác thực hiện của từng người dân, các cấp, các ngành, về đảm bảo NS&VSMT, góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng, phòng ngừa dịch bệnh và nâng cao chất lượng cuộc sống; nâng cao tỷ lệ các công trình hoạt động bền vững và cải thiện chất lượng nước; đẩy mạnh công tác xã hội hóa và dịch vụ vệ sinh môi trường nông thôn phù hợp với tình hình phát triển kinh tế xã hội của đất nước; căn cứ vào tình hình thực tế địa phương, giải quyết vấn đề vệ sinh, phòng chống dịch bệnh, cải thiện sức khỏe người dân, tăng cường công tác truyền thông cải thiện vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường và sử dụng nước sạch… góp phần đạt được các chỉ tiêu của Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới.
Ngọc Nga