Bệnh bại liệt là một bệnh nhiễm vi rút cấp tính lây truyền theo đường tiêu hoá do vi rút Polio (Poliovirus) gây nên, bệnh có thể gây tử vong hoặc để lại di chứng liệt không hồi phục và tàn tật suốt đời và có thể lan truyền thành dịch. Vi rút bại liệt Polio có 3 týp: Týp I, týp II và týp III, cả 3 týp đều có khả năng gây bệnh.
Hiện nay, có hai loại vắc xin được sử dụng để phòng bệnh bại liệt, đó là: vắc xin bất hoạt (IPV) được sử dụng bằng đường tiêm và vắc xin bại liệt sống (OPV) được sử dụng bằng đường uống. Hai loại vắc xin này có tính chất khác nhau nhưng cả 2 đều rất cần thiết trong phòng ngừa bệnh bại liệt.
Tại Việt Nam, vắc xin phòng bệnh bại liệt được triển khai trong chương trình Tiêm chủng mở rộng từ năm 1985 là vắc xin sống giảm động lực chứa 3 týp I, II, và II (tOPV), sử dụng bằng đường uống cho trẻ khi đủ 2, 3, 4 tháng tuổi. Do vắc xin có chứa các thành phần vi rút bại liệt được làm suy yếu nên có tỷ lệ rất nhỏ nguy cơ vi rút biến đổi và có khả năng gây bệnh ở cộng đồng, thường gặp nhất là vi rút týp II. Để tiếp tục bảo vệ thành quả thanh toán bại liệt, đồng thời hướng tới mục tiêu thanh toán bệnh bại liệt trên toàn cầu theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới, Việt Nam thực hiện chuyển đổi sử dụng vắc xin uống bại liệt từ 3 týp (tOPV) thành 2 týp (bOPV gồm tuýp I và III) bắt đầu từ tháng 6/2016. Và sau đó sẽ tiến hành tiêm vắc xin IPV khi trẻ đủ 5 tháng tuổi để củng cố miễn dịch với bại liệt týp I, III và bổ sung miễn dịch với bại liệt týp II.
Vắc xin IPV chính thức được đưa vào Chương trình tiêm chủng mở rộng tại Việt Nam từ tháng 6/2018. Đây là vắc xin bại liệt bất hoạt dạng tiêm có chứa đủ 3 týp vi rút bại liệt đã chết, do Pháp sản xuất và đã được Bộ Y tế cấp phép lưu hành:
+ Tên thương mại là IMOVAX POLIO, đạt các tiêu chuẩn kỹ thuật dược điển Châu Âu và khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới.
+ Vắc xin đã được cấp đăng ký tại Việt Nam số QLVX- 879-15 ngày 14/7/2015.
+ Dạng trình bày: 10 liều/lọ
+ Bảo quản ở nhiệt độ từ: +20C đến +80C và không để đông băng vắc xin
+ Chỉ định: Tiêm cho trẻ vào lúc đủ năm tháng tuổi
+ Liều tiêm: 0,5ml
+ Đường tiêm: Tiêm bắp ở 1/3 giữa mặt ngoài đùi
Do việc sử dụng 3 liều vắc xin bại liệt dạng uống – bOPV chỉ gây miễn dịch phòng bệnh bại liệt đối với tuýp I và III. Nên việc tiêm thêm 1 mũi vắc xin IPV có chứa cả 3 týp kháng nguyên bại liệt là điều cần thiết, sẽ giúp tăng cường miễn dịch phòng bệnh bại liệt cho trẻ một cách toàn diện.
Lịch tiêm/uống vắc xin phòng bại liệt trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng:
- Trẻ 2 tháng tuổi: Uống vắc xin bại liệt (bOPV) lần 1
- Trẻ 3 tháng tuổi: Uống vắc xin bại liệt (bOPV) lần 2
- Trẻ 4 tháng tuổi: Uống vắc xin bại liệt (bOPV) lần 3
- Trẻ 5 tháng tuổi: Tiêm vắc xin bại liệt (IPV)
Mậu Ngọ tổng hợp