Là kẻ thù số một của thai nhi, khói thuốc lá có khả năng dẫn đến các ca sinh non, thiếu tháng, trẻ sơ sinh nhẹ cân và thậm chí có thể dẫn đến thai chết lưu. Khói thuốc lá do người mẹ hút trực tiếp hoặc thụ động có thể khiến cho thị lực thai nhi bị giảm, thậm chí mù lòa.
Các nghiên cứu khoa học đã chứng minh, người mẹ hút thuốc trực tiếp hoặc thụ động trong một thời gian dài sẽ có nguy cơ đẻ non rất cao, và một trong các bệnh rất thường gặp là võng mạc trẻ sinh non (hội chứng ROP).
Bệnh võng mạc trẻ sinh non (retinopathy of prematurity, viết tắt là rop) là bệnh mắt do sự phát triển bất thường của mạch máu võng mạc ở trẻ sinh non hay thiếu tháng, nhẹ cân. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời thì sẽ có nguy cơ bị mù vĩnh viễn cả hai mắt.
Người mẹ hút thuốc sẽ khiến quá trình vận chuyển oxy đến thai nhi bị ảnh hưởng, khiến trẻ thiếu oxy phát triển não và các mạch máu ở mắt. Khi đó, các mạch máu ở mắt không phát triển được, vì đó mà mô mắt không lớn lên được. Võng mạc của trẻ mắc hội chứng ROP phát triển không bình thường nên dẫn đến tỷ lệ mù lòa cao.
Sự phát triển của mắt gắn liền với sự phát triển của hệ thần kinh. Giai đoạn phát triển mạnh mẽ nhất là trong 3 tháng đầu thai kỳ. Vì vậy nếu người mẹ hút thuốc sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển thị lực của thai nhi rất sớm và hầu như không có khả năng hồi phục
Dù không sinh non, thai nhi có mẹ hút thuốc cũng có nguy cơ mắc hội chứng ROP cao hơn. Vì vậy, Hội nhãn khoa Mỹ đã khuyến cáo các bà mẹ có thai nên tránh xa thuốc lá. Tại Việt Nam, tỷ lệ phụ nữ hút thuốc không cao, chỉ khoảng 1,6% nhưng tỷ lệ hút thuốc thụ động ngay tại gia đình lại lên đến hơn 50%.
Phương pháp phát hiện bệnh
Ở giai đoạn sớm không thể phát hiện bệnh bằng mắt thường (nhìn bên ngoài mắt vẫn bình thường), khi đã biểu hiện ra bên ngoài là bệnh đã ở giai đoạn muộn không còn chữa được. ROP cần được khám tầm soát sau khi trẻ sinh khoảng 4 tuần, bác sĩ nhãn khoa sẽ dùng máy đặc biệt cùng với một thấu kính hội tụ gọi là đèn soi đáy mắt gián tiếp để đánh giá và theo dõi cho trẻ.
Biện pháp và hiệu quả điều trị
Có 2 phương pháp là lạnh đông và quang đông bằng laser, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp cho trẻ.
Tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh, nếu bệnh nhẹ hoặc trung bình và phát hiện sớm thì kết quả khá tốt, nếu bệnh nặng thì dù có điều trị bằng phương pháp nào thì khả năng mù vẫn rất cao, nếu phát hiện trễ và bệnh đã tiến triển đến bong võng mạc thì trẻ sẽ mù vĩnh viễn. Chức năng nhìn về sau còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố trong quá trình phát triển của trẻ.
Ngọc Nga