Thời gian qua, trên địa bàn tỉnh Hà Nam đã triển khai nhiều hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá (PCTHCTL) và đạt được một số kết quả khả quan. Tuy nhiên, việc thực thi Luật PCTHCTL và xây dựng môi trường không khói thuốc trên địa bàn toàn tỉnh vẫn còn gặp nhiều khó khăn, thách thức.
Cán bộ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật phát tờ rơi hướng dẫn người dân về phòng chống tác hại của thuốc lá
Để hạn chế tác hại của thuốc lá đến sức khỏe cộng đồng, Bộ Y tế đã ban hành quy định những địa điểm cấm hút thuốc lá, như: cấm hút thuốc lá hoàn toàn trong nhà và cả trong phạm vi khuôn viên bao gồm: cơ sở y tế; cơ sở giáo dục; cơ sở chăm sóc, nuôi dưỡng, vui chơi, giải trí dành riêng cho trẻ em; cơ sở hoặc khu vực có nguy cơ cháy, nổ cao; các cơ quan hành chính nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp và nơi làm việc của các cơ quan, tổ chức, đơn vị khác.
Bên cạnh đó, khu vực trong nhà của các địa điểm công cộng sau cũng cấm hút thuốc, như: cơ sở dịch vụ ăn uống; cơ sở dịch vụ vui chơi giải trí; nhà ga, bến tàu, bến xe; cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng; trung tâm hội nghị; trung tâm thương mại, chợ; nhà hát, nhà văn hóa, rạp chiếu phim, rạp xiếc, câu lạc bộ, nhà thi đấu thể thao, sân vận động; nhà sinh hoạt cộng đồng và các khu vực sinh hoạt chung của khu chung cư và các địa điểm công cộng khác. Cấm hút thuốc hoàn toàn trong ô tô, máy bay, tàu điện… tại các khu vực cách ly của sân bay; quán bar, quán karaoke, vũ trường; khách sạn, nhà nghỉ, nhà khách, khu nghỉ dưỡng (resort) và cơ sở lưu trú du lịch khác… Đặc biệt tại các địa điểm cấm hút thuốc lá đều bắt buộc phải đặt, in, bố trí các bảng, biển bằng chữ hoặc biểu tượng cấm hút thuốc lá với những nội dung thông điệp rõ ràng, dễ hiểu, ngắn gọn; đặt ở nơi dễ quan sát, nơi có nhiều người qua lại…
Mặc dù Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá có hiệu lực và đi vào đời sống đã nhiều năm nay và các quy định về địa điểm cấm hút thuốc lá, mức xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi công cộng cũng đã có, thế nhưng việc xử lý người hút thuốc lá vẫn rất khó khăn.
Ông Nguyễn Ngọc Dương, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế thị xã Kim Bảng cho biết, cơ sở y tế là nơi được quy định cấm hút thuốc lá cả trong nhà lẫn khuôn viên viện. Theo quy định, đơn vị đã cho đặt bảng, biểu, logo cấm hút thuốc lá mọi nơi, kể cả trong nhà vệ sinh; đồng thời cho bảo vệ kiểm tra để kịp thời phát hiện và nhắc nhở. Tuy nhiên, vẫn có những lúc, những nơi người đi khám bệnh, chăm sóc bệnh nhân lén hút thuốc lá trong khuôn viên của viện. Trong khi đó viện rộng, bệnh nhân đông, đội ngũ bảo vệ chỉ đủ để phục vụ các hoạt động chính của bệnh viện, chỉ mong những người đến thăm, khám, điều trị có ý thức không hút thuốc lá để tạo không khí trong lành cho mọi người.
Các em học sinh Trường THCS Thanh Tuyền, thành phố Phủ Lý tham dự buổi truyền thông về phòng chống tác hại của thuốc lá
Theo Khoản 1, Điều 25, Nghị định 117/2020/NĐ-CP ngày 28-9-2020 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế, người có hành vi hút thuốc lá ở những nơi có quy định cấm sẽ bị cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 200-500 ngàn đồng. Mặc dù có chế tài xử phạt, nhưng tình trạng hút thuốc lá nơi công cộng và những địa điểm cấm hút thuốc vẫn diễn ra tràn lan khắp nơi. Không khó để bắt gặp những người hút thuốc lá phì phèo nhả khói tại những nơi cấm hút thuốc lá. việc xử lý những trường hợp hút thuốc lá nơi bị cấm rất khó khăn.
Một thực tế nữa là người dân cũng quá quen với hình ảnh thấy người khác đang hút thuốc lá nên ít ai báo về cơ quan chức năng. Hoặc có báo thì khi đội xử lý đến nơi, người hút thuốc đã không còn ở đó hoặc đã hút xong điếu thuốc nên rất khó để lập biên bản xử lý. Để hạn chế tình trạng hút thuốc nơi công cộng và những địa điểm cấm hút thuốc lá cũng chỉ tăng cường công tác tuyên truyền người dân về tác hại của thuốc lá ảnh hưởng đến sức khoẻ cũng như sự tốn kém về kinh tế cho gia đình.
Ngoài ra, công tác phòng chống tác hại thuốc lá còn gặp nhiều khó khăn. Hà Nam có mật độ dân số đông, người lao động thường xuyên biến động, nhiều khu công nghiệp trải dài trên diện rộng, trong khi đó nhân lực làm công tác tuyên truyền còn thiếu, gây khó khăn cho công tác tuyên truyền, tập huấn, giám sát. Sự phối hợp giữa các ban ngành, cơ quan, đoàn thể, đơn vị chưa được thường xuyên, tích cực. Kinh phí cho công tác phòng chống tác hại thuốc lá còn thấp, ảnh hưởng đến việc triển khai các hoạt động sản xuất, cung cấp tài liệu truyền thông.
Bên cạnh đó, các cơ sở dịch vụ vui chơi giải trí, nhà hàng, khách sạn trên địa bàn toàn tỉnh hầu như chưa thực hiện đúng quy định của Luật; cán bộ quản lý cũng như nhân viên nhà hàng, khách sạn chưa có đủ thông tin về Luật phòng chống tác hại thuốc lá. Tình trạng hút thuốc lá trên địa bàn tỉnh vẫn diễn ra mọi lúc, mọi nơi, kể cả những điểm công cộng mà luật hiện hành đang cấm hút thuốc; trong những quán cà-phê, những chuyến xe buýt hay dọc hành lang công viên, văn phòng công sở, bệnh viện… Khói thuốc lá vẫn vây xung quanh chúng ta, tình trạng sử dụng thuốc lá vẫn diễn ra tràn lan, bừa bãi do ý thức của rất nhiều người chưa thay đổi.
Để công tác phòng chống tác hại thuốc lá hiệu quả và thành công, cần nâng cao hoạt động tuyên truyền về tác hại của hút thuốc và hút thuốc thụ động. Thực hiện triệt để các quy định của Luật phòng chống tác hại thuốc lá; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc tuân thủ các quy định của Luật. Ngoài ra, cần nâng cao năng lực của ngành Y tế trong việc triển khai các hoạt động theo dõi, giám sát và báo cáo về dịch bệnh phát sinh từ thuốc lá để cảnh báo cộng đồng.
Phan Hạnh