Vừa qua, nhóm các thầy thuốc tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Nam đã có đề tài nghiên cứu đánh giá hiệu quả điều trị thoái hóa khớp (THK) gối bằng phương pháp bổ sung chất nhầy nội khớp. Với phương pháp thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên tiến cứu, theo dõi dọc theo thời gian, so sánh trước và sau. Kết quả cho thấy với liệu trình 3 mũi đã có hiệu quả cải thiện triệu chứng của bệnh THK gối sau 2 đến 4 tuần và kéo dài qua 12 tuần. Phương pháp điều trị này đã giúp bệnh nhân THK gối từ mức độ trung bình đến nặng, đặc biệt đối với bệnh nhân có những bệnh lý cần hạn chế sử dụng thuốc CVKS.
Tình hình của bệnh THK:
Thoái hóa khớp (THK) còn gọi là hư khớp, là một bệnh lý có thể gặp ở tất cả các quốc gia trên thế giới. Bệnh được định nghĩa là tổn thương của toàn bộ khớp, bao gồm tổn thương sụn là chủ yếu, kèm theo tổn thương xương dưới sụn, dây chằng, các cơ cạnh khớp và màng hoạt dịch. Nguyên nhân chính do quá trình lão hóa và tình trạng chịu áp lực quá tải và kéo dài của sụn khớp. Mặc dù là bệnh lành tính, tiến triển chậm nhưng vẫn có nhiều trường hợp khớp tổn thương gây đau đớn, sưng và hạn chế vận động, ảnh hưởng đến lao động và sinh hoạt hàng ngày. Những trường hợp THK nặng có thể dẫn đến tàn phế, mất khả năng lao động, tăng chi phí điều trị.
THK là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến phẫu thuật thay khớp. Năm 2009, Mỹ có 905 nghìn ca phẫu thuật thay khớp gối và khớp háng được thực hiện với chi phí là 42,3 tỷ đô la. Tại Pháp, THK chiếm 28,6% tổng số bệnh nhân mắc bệnh xương khớp. Tại Việt Nam, tỷ lệ THK là 4,66% số bệnh nhân điều trị nội trú tại Bệnh viện Bạch Mai, đứng hàng thứ 3 trong nhóm các bệnh có tổn thương khớp. Tại Hà Nam, mặc dù chưa có công bố chính thức, nhưng dựa trên tình hình thực tế số lượng bệnh nhân THK gối đến khám và nhập viện điều trị những năm gần đây, chúng tôi nhận thấy tỷ lệ THK gối ngày càng gia tăng, theo đó tỷ lệ tổn thương khớp gối cũng ngày càng phức tạp và trầm trọng hơn.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:
Nhóm đã thực hiện nghiên cứu 30 bệnh nhân được chẩn đoán THK gối nguyên phát điều trị tại Khoa Thần kinh – Cơ xương khớp (TK-CXK) từ tháng 3/2017 đến tháng 9/2017. Tỷ lệ bệnh gặp ở nữ chiếm đa số (73,3%); độ tuổi trung bình: 62,73, thời gian mắc bệnh trung bình: 3,43 năm.
Bệnh nhân được chẩn đoán theo tiêu chuẩn ACR 1991 của Hội thấp khớp học Mỹ ở giai đoạn II và III của bệnh theo phân loại của Kellgren và Lawrence dựa trên phim Xquang. Các tiêu chuẩn chẩn đoán thoái hóa khớp gối theo ACR – 1991, gồm: Đau khớp gối; có gai ở rìa xương; dịch khớp là dịch thoái hóa; tuổi trên 40; cứng khớp dưới 30 phút và lạo xạo khi cử động.
Bằng phương pháp thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên tiến cứu, theo dõi dọc theo thời gian, so sánh trước sau. Nhóm nghiên cứu đã đánh giá hiệu quả dựa vào cách cho điểm thông qua các thang điểm mức độ đau, chức năng vận động khớp gối và dựa vào biên độ vận động khớp gối.
Kết quả nghiên cứu, đến tuần 12 theo 3 thang điểm, cho thấy: điểm VAS (đánh giá mức độ đau), WOMAC và LEQUESNE (chuỗi các câu hỏi về mức độ đau và khả năng vận động) trung bình đều giảm sau 2 tuần điều trị và tiếp tục giảm cho đến tuần thứ 12, cho thấy có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa thời điểm trước và sau điều trị với p < 0,001.
Đa số bệnh nhân có cải thiện chức năng vận động, cải thiện nhiều nhất ở tuần thứ 12, chiếm tới 94,8% tổng số bệnh nhân tham gia điều trị. Không có bệnh nhân nào biên độ vận động khớp gối xấu đi, cũng không gặp trường hợp nào có tác dụng phụ và biến chứng khác.
Đặc điểm bệnh nhân nghiên cứu
Nhóm đã nghiên cứu gồm 30 bệnh nhân thì có 38 khớp gối được can thiệp tiêm sodium hyaluronate (Go-on), đồng thời được đánh giá theo các thang điểm VAS là thang điểm đánh giá mức độ đau dựa trên cảm giác chủ quan của bệnh nhân. Trước điều trị, điểm VAS trung bình 7,16 ± 1,15 điểm, điểm VAS thấp nhất là 6, và cao nhất là 10. Mức độ đau được cải thiện sau 2 lần tiêm (T2) với điểm VAS trung bình giảm 1,53 ± 0,56 điểm. Mức độ đau tiếp tục được cải thiện sau mũi tiêm thứ 3 và kéo dài tới sau 3 tháng (T12). Sự khác biệt này là có ý nghĩa thống kê với p < 0,001. Như vậy, sự cải thiện mức độ đau còn được duy trì lâu dài sau tiêm. Trong đó, có bệnh nhân không còn đau sau điều trị.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, thang điểm WOMAC trung bình trước nghiên cứu 58,5 ± 8,17 điểm. Hiệu quả điều trị được thấy rõ ngay từ thời điểm T2, điểm WOMAC chung giảm 11,76 ± 1,53 điểm, và hiệu quả giảm đau tiếp tục tăng lên ở các thời điểm sau. Như vậy, tiêm nội khớp sodium hyaluronate hiệu lực giảm đau, cải thiện chức năng vận động theo thang điểm WOMAC sau tiêm kéo dài đến tuần 12. Qua nghiên cứu, điểm LEQUESNE sau 2 tuần điều trị đã giảm mạnh, sau 4 tuần điều trị, hiệu quả giảm đau và cải thiện chức năng vận động được thể hiện rõ rệt, điểm LEQUESNE trung bình là 7,63 ± 2,74 điểm, hiệu quả điều trị tiếp tục được thể hiện rõ đến tuần 12.
Nghiên cứu cũng cho thấy, kết quả sau mũi 3, có 89,4% bệnh nhân cải thiện biên độ gấp duỗi gối. Đến thời điểm tuần 12, số bệnh nhân cải thiện biên độ gấp duỗi gối tăng lên 94,8%. Đặc biệt, không có bệnh nhân nào biên độ gấp duỗi gối xấu đi cho đến tuần 12. Trong nghiên cứu, có 2/30 bệnh nhân (5,3%) đau sau tiêm kéo dài 12 đến 24 giờ. Có 5/30 (13,2%) bệnh nhân cảm thấy căng tức khớp gối sau tiêm, tuy nhiên cảm giác này hết nhanh chóng sau khi bệnh nhân gấp duỗi gối khoảng 5 đến 10 phút, không ảnh hưởng đến vận động đi lại. Không có bệnh nhân đau kéo dài. Vì vậy, không có bệnh nhân ngừng điều trị.
Tiêm nội khớp là một thủ thuật điều trị thường gặp ở chuyên khoa CXK. Quy trình tiêm đã được đảm bảo đúng chỉ định, đúng kỹ thuật và vô khuẩn. Tuy nhiên, các tác dụng không mong muốn vẫn có thể xảy ra, và nguy cơ ngày càng cao khi tiêm nhiều lần. Vì vậy, bệnh nhân cần lựa chọn cơ sở y tế chuyên khoa tin cậy để hạn chế tối đa những tai biến không mong muốn.
Qua nghiên cứu cho thấy phương pháp tiêm nội khớp sodium hyaluronate (Go-on) với liệu trình tiêm 3 mũi đã đạt hiệu quả tốt, độ an toàn cao trong điều trị THK gối nguyên phát. Bên cạnh đó, phương pháp điều trị này còn giúp cho bệnh nhân không mất thời gian nằm viện, không những giúp cho bệnh nhân giảm được chi phí trong điều trị mà còn góp phần hạn chế sự quá tải của bệnh viện. Sau khi đề tài được Sở Y tế chính thức nghiệm thu, phương pháp điều trị này đã được áp dụng thường quy tại Khoa Thần kinh – Cơ Xương khớp Tất cả các bệnh nhân có tổn thương khớp gối đến khám và điều trị được sàng lọc, bệnh nhân đủ các tiêu chuẩn THK gối nguyên phát đều được tư vấn tiêm chất nhầy sodium hyaluronate. Cho tới thời điểm hiện nay, tình trạng bệnh của cơ bản các bệnh nhân đều cải thiện rõ rệt.
Trịnh Văn Hùng, Đỗ Thị Lan