Thiếu máu dinh dưỡng là tình trạng bệnh lý xảy ra khi hàm lượng Hemogiobin trong máu xuống thấp hơn bình thường do thiếu một hay nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình tạo máu, bất kể do nguyên nhân gì. Phổ biến nhất trong thiếu máu dinh dưỡng là do thiếu sắt, vì sắt rất cần thiết trong quá trình tạo hemoglobin. Cũng có những bệnh thiếu máu dinh dưỡng ít phổ biến hơn như thiếu vitamin B12, B2, thiếu acid folic. Thiếu máu do thiếu sắt có thể kết hợp với thiếu acid folic, thiếu vitamin B12. Thiếu máu hay gặp nhất ở phụ nữ có thai, phụ nữ tuổi sinh đẻ và trẻ em nhỏ.
Trẻ thiếu máu sẽ thiếu năng lượng cho học tập, vui chơi, và phát triển tinh thần chậm. Thiếu máu ở phụ nữ có thai làm tăng nguy cơ tử vong mẹ bởi vì trong thời kỳ sinh con người mẹ thường yếu và có khả năng chảy máu nặng, tăng nguy cơ sinh con nhẹ cân, trẻ yếu và nguy cơ tử cong cao.
Biểu hiện lâm sàng của thiếu máu thiếu sắt thường rất nghèo nàn, lặng lẽ. Chính vì vậy, thiếu máu thiếu sắt thực sự là một bệnh thiếu vi chất dinh dưỡng tiềm ẩn. Người bị thiếu máu có thể không tự nhận ra mình có bệnh, điều đó cho thấy sự khó khăn trong phòng chống bệnh này ở công đồng. Biểu hiện của thiếu máu nhẹ là: mệt mỏi, mất ngủ, kém tập trung. Đối với trẻ em, biểu hiện của thiếu máu là: nhận thức chậm, trí nhớ kém, trong lớp hay ngủ gật. Khi bị thiếu máu nặng có thể xuất hiện các triệu chứng sau: hoa mắt, chóng mặt, khó thở khi lao động gắng sức, dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn.
Các biệp pháp phòng thiếu máu, thiếu sắt:
Khuyến khích nhân dân xây dựng và sử dụng hố xí hợp vệ sinh, bảo vệ nguồn nước sạch và vệ sinh môi trường để phòng ngừa các bệnh như giun móc, sán máng, sốt rét.
Khi phát hiện đối tượng có nguy cơ cao thì nên giúp họ cải thiện chế độ ăn hoặc cho uống viên sắt folat.
Khuyến khích người dân ăn thức ăn giàu sắt và acid folic.
Các lọai rau quả chứa nhiều vitamin C và acid citric giúp hấp thu sắt tốt hơn. Không nên nấu rau quá kỹ làm hao hụt vitamin C.
Tránh dùng trà, cà phê sau bữa ăn vì tamin trong trà ngăn cản hấp thu sắt.
Khuyến khích phụ nữ có thai và mới sinh uống viên sắt folat.
Khuyến khích nuôi con bằng sữa mẹ, vì nuôi con bằng sữa mẹ sớm sau sinh giúp bà mẹ bớt mất máu và sớm cung cấp sắt cho trẻ.
Khuyến khích kế hoạch hoá gia đình sinh cho cách nhau ít nhất 2 – 5 năm để người mẹ đủ thời gian phục hồi dự trữ sắt trở lại.
Mậu Ngọ (tổng hợp)