Vi chất dinh dưỡng là những chất mà cơ thể chỉ cần một lượng rất nhỏ nhưng có vai trò rất quan trọng, khi thiếu sẽ dẫn đến những ảnh hưởng nghiêm trọng cho cơ thể, đặc biệt là trẻ nhỏ. Bổ sung thừa hay thiếu vi chất dinh dưỡng cho trẻ đều rất nguy hiểm. Nếu thiếu bé có thể chậm lớn, nhưng dư thừa lại có thể ngộ độc. Vậy làm thế nào để bổ sung đúng và đủ vi chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ?
Thừa hay thiếu vi chất dinh dưỡng đều nguy hiểm
Tình trạng của trẻ vẫn khiến bạn đau đầu, con chậm lớn, biếng ăn hoặc ngược lại ăn nhiều nhưng vẫn thấp còi nhẹ cân, dễ mắc bệnh. Một phần nguyên nhân bắt nguồn từ khẩu phần ăn hàng ngày không khoa học, quá trình bảo quản, chế biến không đúng cách, tùy tiện cho trẻ uống thuốc bổ không rõ nguồn gốc, vượt quá nhu cầu cần thiết theo từng độ tuổi khiến trẻ bị mất cân bằng dinh dưỡng dẫn đến tình trạng, thiếu hụt hoặc dư thừa vi chất. Chẳng hạn, nếu thừa vitamin A có thể gây ngộ độc, ảnh hưởng sự phát triển xương, rối loại thần kinh. Còn thừa vitamin B6 có thể dẫn tới giảm trí nhớ, bổ sung quá nhiều vitamin D khiến trẻ chán ăn, mệt mỏi, sụt cân, có thể mất nước, huyết áp cao.
Một số phụ huynh có thói quen sử dụng tùy tiện các loại thuốc bổ có thể vô tình làm cho trẻ thiếu vitamin và vi chất dinh dưỡng do tương tác thuốc… làm giảm hấp thụ các vitamin nhóm B; vitamin E liều cao làm cạn kiệt dự trữ vitamin A; vitamin C liều cao làm phá hủy vitamin B12; thừa kẽm làm cản trở hấp thu sắt… Ngược lại, thiếu vi chất dinh dưỡng cũng ảnh hưởng không kém, khiến trẻ chậm phát triển cả về thể lực lẫn tinh thần. Đặc biệt, ở trẻ thường dễ bị thiếu vitamin A, vitamin nhóm B, vitamin C, vitamin D cùng khoáng chất như sắt, kẽm, canxi và I-ot. Nếu không được bổ sung kịp thời dẫn đến chậm phát triển chiều cao, chậm tăng trưởng thần kinh, giảm sức đề kháng nên dễ mắc bệnh, gây ra biếng ăn và hậu quả là thấp còi, suy dinh dưỡng.
Mỗi vitamin và khoáng chất đều có vai trò riêng, nếu được bổ sung đúng cách và đủ các vi chất cần thiết cho cơ thể, nó sẽ trở thành trợ thủ đắc lực giúp con ăn ngon, ngủ yên, phát triển khỏe mạnh và thông minh.
Vậy làm thế nào để biết trẻ có thiếu vi chất?
Câu trả lời tốt nhất là đi khám trực tiếp với bác sĩ, bác sĩ sẽ ra chỉ định cần thiết. Các bác sĩ cần thông tin về chế độ dinh dưỡng (sữa mẹ hoàn toàn hay sữa công thức, uống bao nhiêu/ngày, có ăn đầy đủ chất không…), quá trình tăng trưởng và phát triển thể chất, tinh thần của trẻ. Từ đó sẽ có tư vấn cụ thể về thay đổi lối sống, cách chế biến thức ăn, thời điểm nào cần dùng vitamin và khoáng chất từ bên ngoài để cải thiện thể trạng.
Tuy nhiên, thực tế cơ thể của trẻ không tự tổng hợp được vi chất mà chỉ có thể bổ sung thông qua chế độ dinh dưỡng hàng ngày. Nhưng rất khó để định lượng một ngày trẻ nạp được bao nhiêu vi chất vào cơ thể. Đó là lý do tại sao trẻ được đề nghị bổ sung vitamin tổng hợp hoặc khoáng chất hàng ngày. Nhất là những trẻ có khả năng thiếu hụt như:
Trẻ không được cung cấp bữa ăn cân bằng, đều đặn được làm từ thực phẩm tươi, nguyên chất. Trẻ tuân thủ chế độ ăn chay hoặc thuần chay.
Trẻ kén ăn, lười ăn đa dạng các thực phẩm
Trẻ có tình trạng bệnh lý ảnh hưởng đến sự hấp thụ chất dinh dưỡng, chẳng hạn như bệnh ung thư, xơ nang hoặc bệnh viêm ruột (IBD)
Trẻ đã trải qua phẫu thuật tác động đến ruột hoặc dạ dày
Lưu ý khi bổ sung vi chất dinh dưỡng cho trẻ
Khi bổ sung vitamin và khoáng chất cho trẻ cần chú ý dùng đúng chỉ định của bác sĩ để tránh biến chứng xấu do quá liều.
Liều bổ sung bao giờ cũng phải thấp hơn nhu cầu hàng ngày, trừ trường hợp trẻ đang bị mắc bệnh do thiếu các vitamin và khoáng chất đó thì có thể dùng liều cao hơn, theo chỉ dẫn của bác sĩ nhi khoa. Vì vậy phụ huynh cần phải biết nhu cầu hàng ngày về vitamin và khoáng chất là bao nhiêu.
Ngoài ra, cha mẹ nên lựa chọn một sản phẩm bổ sung đầy đủ các loại chất dinh dưỡng cần thiết mà trẻ dễ bị thiếu. Chẳng hạn như vitamin A, vitamin nhóm B (B1, B2, B3, B6, B7, B12), vitamin C, vitamin D và I-ốt.
Đồng thời, để tìm đúng sản phẩm bổ sung vitamin và khoáng chất cho trẻ, khi thiếu một thành phần thì khó hấp thu toàn diện. Điển hình như vitamin C đi liền với kẽm, vitamin D gắn với canxi và magie, có sắt thì đừng quên acid folic, mangan giúp chuyển hóa các vitamin (E, B1). Nếu trẻ biếng ăn, ăn kém thì chọn sản phẩm chứa thành phần Lysine.
Bên cạnh đó, nên lựa chọn các loại vitamin được sản xuất dành riêng cho trẻ em và đảm bảo rằng chúng không chứa hàm lượng vượt quá nhu cầu dinh dưỡng hàng ngày của trẻ, không có hiện tượng tăng cân ảo, không gây dậy thì sớm. Mặt khác, trẻ em vốn kén chọn thức ăn và bổ sung vitamin dạng dung dịch sẽ dễ dàng hơn các loại viên nén. Hơn nữa, nhà sản xuất uy tín, lâu đời là một trong những điểm cộng quan trọng mẹ cần lưu ý đưa vào tiêu chí lựa chọn sản phẩm bổ sung vitamin và khoáng chất cho con.
Thanh Huyền (tổng hợp)